kapitalismosΚαι η σχέση κοινωνίας και οικονομίας

Του Νίκου Τσούλια

Στη σχέση κοινωνίας και οικονομίας κρίνεται ουσιαστικά η πορεία των σύγχρονων εθνών / κρατών και του πολιτισμού γενικότερα. Η σημερινή γενικευμένη κρίση είναι απόρροια ακριβώς αυτής της σχέσης και πιο συγκεκριμένα της αντεστραμμένης σχέσης τους. Η ερμηνεία είναι απλή. Αντί η κοινωνία να καθορίζει τις προτεραιότητες και τις επιλογές της οικονομίας – με βάση τη συνολική λειτουργία της Πολιτείας και πρωτίστως με βάση τις ανάγκες και τους προσδιορισμούς των λαών -, έχουμε αντιστροφή του καθορισμού, η «οικονομία» – δηλαδή το μεγάλο κεφάλαιο και οι καπιταλιστικές δυνάμεις – χειραγωγεί την κοινωνία.

Η εν λόγω αντεστραμμένη σχέση προκαλεί τις φοβερές ανισότητες και την εκτεταμένη φτώχεια σε κάθε γωνιά της Γης. Η ιστορία έχει επαναληφθεί με μελανά γράμματα τη δεκαετία του 1920 – 1930, όπου ο διάχυτος νεοφιλελευθερισμός προκάλεσε συσσώρευση πλούτου σε λίγα χέρια με αποτέλεσμα την ύφεση και τη μαζικού χαρακτήρα ανεργία. Έτσι φτάσαμε στο οικονομικό κραχ που παρέσυρε πολλές χώρες στην άνοδο του φασισμού και στη συνέχεια στην πρόκληση του τελευταίου Παγκόσμιου πολέμου. Παρ’ όλα αυτά υπήρχε και είναι ακόμα ενεργή μια μυθολογία, που ισχυρίζεται ότι η ελεύθερη αγορά αυτορυθμίζεται και ότι μόνο αυτή μπορεί να είναι ο παράγοντας που προωθεί την ανάπτυξη. Τότε μάλιστα η κυρίαρχη συντηρητική ιδεολογία χρησιμοποίησε το φασισμό με το πρόσχημα της απειλής του κολεκτιβισμού και του μπολσεβικισμού, για να μη χρεωθεί ο νεοφιλελευθερισμός το μαζικό όλεθρο του ανθρώπου μέσα στα ερείπια του ναζισμού.

Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ιδεολογική επιβολή και χειραγώγηση της πολιτικής σκέψης που έχει γίνει στην πορεία της νεωτερικής περιόδου. Εδώ βρίσκεται και το μεγάλο πρόταγμα των δυνάμεων του κεφαλαίου που ισχυρίζονται ότι η αγορά είναι το κύριο (ή και το μοναδικό) υποκείμενο της ιστορίας! Τι έχει προκαλέσει όμως αυτή η ανορθολογική και πλήρως ταξική αλλά και μεσαιωνικού τύπου ιδεολογία και κυρίως η εφαρμοσμένη πολιτική της; Συνεχείς κρίσεις και πολέμους, συσσώρευση πλούτου και ιδιωτικοποιήσεις των πάντων (γιατί ακριβώς δεν έχει που να πάει το υπερσυσσωρευμένο χρήμα!), ανισότητες και κοινωνικές αδικίες, αποικιοκρατίες και εκμετάλλευση εθνών και λαών, ανεργία και φτώχεια, μαζικοποίηση της πολεμικής μηχανής και εκτεταμένες εμπόλεμες ζώνες, αποδόμηση των εργασιακών συνθηκών και της ίδιας της φύσης της εργασίας. Είναι τα συμπτώματα της βαρβαρότητας του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού.

Και ενώ η λεγόμενη ελεύθερη αγορά είναι υπαίτια για όλα αυτά τα αντικοινωνικά γεγονότα, εμφανίζεται η νεοφιλελεύθερη ιδεολογία να κατηγορεί τις κυβερνήσεις και πιο πολύ τις κοινωνικές δυνάμεις ότι είναι αυτές που προκαλούν την κρίση, ότι ο κρατικός παρεμβατισμός και οι διεκδικήσεις των εργαζομένων προκαλούν τις στρεβλώσεις στην ελευθερία (δηλαδή στην ασυδοσία και στην απολυταρχία) της αγοράς και στην ανάπτυξη! Κι όμως υπάρχουν δύο βασικά σημεία που σκοπίμως αποκρύβουν οι νεοφιλελεύθεροι θεωρητικοί. α) Η ελεύθερη αγορά δεν είναι καθόλου ελεύθερη – με την έννοια ότι εμφανίστηκε ως ιστορική εξέλιξη και αναγκαιότητα – αλλά επιβλήθηκε και επιβάλλεται συνεχώς μέσα από τους βασικούς θεσμούς του καπιταλισμού (Δ.Ν.Τ., Ο.Ο.Σ.Α., Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου, συντηρητικές κυβερνήσεις, Σίτυ, Γουόλ Στριτ, χρηματιστηριακό κεφάλαιο, Παγκόσμια Τράπεζα…). β) Η ελεύθερη αγορά είναι σκληρός μηχανισμός υπερσυσσώρευσης κεφαλαίων και ποδηγέτησης των σύγχρονων κοινωνιών.

Η παγκοσμιοποίηση μάλιστα επιβάλλεται από τις δυνάμεις του κεφαλαίου για να ισχυροποιήσει τις λειτουργίες της ελεύθερης αγοράς και να ελέγχει πιο εύκολα τις εθνικές οικονομίες, τις εθνικές πολιτικές και κυρίως τις κοινωνικές δυνάμεις. Η χώρα μας πρώτη από όλες τις χώρες της ευρωζώνης βιώνει με δραματικό τρόπο τη βαρβαρότητα της ελεύθερης αγοράς, του φοβερά διογκωμένου χρέους και της χωρίς όρια τοκογλυφίας. Έχει μπει για τα καλά σε μια περιδίνηση διαρκούς ζήτησης δανείων για να πληρώνει τα δάνεια! Αλλά ο καπιταλισμός δεν σταματά τη λεηλασία της κοινωνίας μόνο στη χώρα μας. Ήδη σ’ όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποδομούνται το κράτος πρόνοιας και το κράτος δικαίου και ανατρέπονται εργασιακά δικαιώματα κατακτημένα με αγώνες δεκαετιών εν μια νυκτί.

Ο καπιταλισμός χρησιμοποιεί το παραδοσιακό εργαλείο της μόνιμης απειλής του, την ανεργία – ενώ είναι αυτό το μόνιμο και βασικό εργαλείο του για να ελέγχει τις διεκδικήσεις των εργαζομένων και την κοινωνική αποστολή του συνδικαλισμού και των κινημάτων του κόσμου της εργασίας. Απειλεί με το φόβο. Και δεν έχει μόνο το φόβο της ανεργίας στη φαρέτρα του. Διαμορφώνει ένα καλοστημένο σκηνικό βαρβαρότητας με διάχυτο το φόβο: φόβο χρεοκοπίας, φόβο πολέμου, φόβο φασισμού. Και το φοβερό είναι ότι η περιβόητη «ελεύθερη αγορά» – δηλαδή η σκλαβιά λαών και εργαζομένων – έχει προκαλέσει και προκαλεί και χρεοκοπίες και πολέμους και την επώαση του αυγού του φιδιού. Και προσπαθεί να φορτώσει όλο αυτή τη φρίκη στην κοινωνία!

Όσο δεν αμφισβητείται η κυριαρχία της ελεύθερης αγοράς και η μυθολογία περί ανάπτυξης που δήθεν αυτή επιτελεί, το γαϊτανάκι της κρίσης θα συνεχίζεται και εμείς θα ερίζουμε επικίνδυνα αφελώς – έρμαια της δημαγωγίας και των δήθεν αυταπατών – για την «άλφα» και τη «βήτα» κυβέρνηση, ενώ γνωρίζουμε πολύ καλά ότι είναι φοβερά αδύναμες χωρίς ισχυρό λαϊκό κίνημα. Και πρέπει επίσης να συνειδητοποιήσουμε ότι το όλο πρόβλημα δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί εντός εθνικής κλίμακας αλλά μόνο σε ευρωπαϊκή και σε διεθνή κλίμακα… Ιδού η πρόκληση των κοινωνικών δυνάμεων!

anthologio.wordpress.com

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.