Γράφει ο Δρ. Πολύβιος Πρόδρομος 

         Στη σύγχρονη εποχή το πρόβλημα της προστασίας του περιβάλλοντος εξαιτίας της αλαζονικής επέμβασης του ανθρώπου σ’ αυτό καθίσταται αδήριτη ανάγκη. Στη σχέση του σύγχρονου ανθρώπου με τη φύση διακρίνουμε μια υπεροψία και υπερβολική αυτοπεποίθηση που αγγίζει τα όρια της ύβρης, αδιαφορώντας για το εάν ο ίδιος είναι ο τελικός αποδέκτης των αλόγιστων προσβλητικών ενεργειών του. Και τούτο γιατί, ο άνθρωπος στην προσπάθειά του να κυριαρχήσει στη φύση, προκειμένου να πετύχει τη μεγαλύτερη υλική ευημερία, δεν έλαβε υπόψη του τόσο τις φανερές όσο και τις λανθάνουσες μεταβολές που συντελούνται στο φυσικό περιβάλλον.

        Η σύγχρονη γενιά διακρινόμενη από απληστία, απορροφημένη από το κυνήγι του χρήματος και θαμπωμένη από την τεχνολογική εξέλιξη, θηρεύει το άμεσα ωφέλιμο, αδιαφορώντας για την τύχη των μελλοντικών γενεών. Αδιαφορώντας δηλαδή για το γεγονός ότι «δεν κληρονομούμε τη γη από τους προγόνους μας, αλλά τη δανειζόμαστε από τα παιδιά μας». Δημιούργησε λοιπόν ακόμα μια «επέτειο, ακριβώς για να κρυφτεί πίσω από αυτή, στη προσπάθειά του να αποβάλει τις ενοχές του», όπως είχε πει ο U. Eco.

         Το ζήτημα όμως της αλαζονικής συμπεριφοράς του ανθρώπου προς το φυσικό περιβάλλον είναι πρωτίστως πολιτικό, όπως πολιτικά είναι και τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα ο άνθρωπος. Αποτελεί πραγματικότητα η θέση πως «εκείνος που μπορεί να ανεχθεί την πετρελαιοκηλίδα στη θαλασσινή γειτονιά του, που ζει στην πετρελαιοκηλίδα, αναπτύσσει σιγά-σιγά και μια ανάλογη αναισθησία και θα τολμήσω να πω και μια ανάλογη ηθική». Και αυτό μας βάζει στην υποψία πως οι όποιες ευαισθησίες για την προστασία του αποτελούν ένα ιδεολόγημα. Γιατί η φύση για τον άνθρωπο γίνεται αντιληπτή ως εμπράγματη αξία υποκείμενη σε μια επιθετική από μέρους του ανθρώπου προσέγγιση. Σε μια έκφραση ατομικιστικής εκδοχής, έχασε το μέτρο και την ικανότητα ιεράρχησης των αναγκών και των επιδιώξεών του, υποθηκεύοντας το μέλλον του. Οικονομοποιώντας τη φύση, φτωχοποιείται ο άνθρωπος.

        Η ανεξέλεγκτη ορμή του για εύκολη πλουτισμό τον απευαισθητοποίησε και «νομιμοποίησε» την όποια προσβλητική του συμπεριφορά στη φύση. Ο Huxley αναφέρει ότι «τα ηθικά αισθήματα του ανθρώπου έχουν εξελιχθεί σε πολύ μικρότερο βαθμό σε σχέση με τις νοητικές του λειτουργίες». Και τις νοητικές του – αναπτυγμένες – λειτουργίες, τις κακοδιαχειρίστηκε αντιμετωπίζοντας τη φύση ως res. Οι όποιες «ηθικές του» προς τη φύση και οι όποιες συγκινήσεις του, έχουν ως αφορμή την και εξαντλούνται στην αισθητική μορφή του φυσικού περιβάλλοντος, παραβλέποντας την ουσία.

Η ποιότητα της σχέσης του με τη φύση αντανακλάται στην ποιότητα της ζωής του. Συνεπώς ένα περιβάλλον βιώσιμο και υγιές είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την επιβίωση και την εξασφάλιση της αξιοπρέπειας του ανθρώπου. Το δικαίωμα σε ένα υγιές φυσικό περιβάλλον είναι ανθρώπινο δικαίωμα. (Σύμφωνα με τη Διακήρυξη του Ρίο 1992: όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα σε μια υγιή και παραγωγική ζωή σε αρμονία με το περιβάλλον).

        Φαίνεται όμως -εν τοις πράγμασι- πως ούτε η Πολιτεία τού δίνει τη σημασία που δίνει στα υπόλοιπα ανθρώπινα δικαιώματα, με τον όρο που αυτά ευρύτατα χρησιμοποιούνται και γίνονται αναφορές στη συνείδηση του ανθρώπου. Συνυπεύθυνη, stricto sensu, για την υβριστική στάση του ανθρώπου απέναντι στο περιβάλλον είναι η Πολιτεία, αφού φαίνεται να υποκύπτει σε όσους χρησιμοποιούν την μεγάλη πολιτική τους δύναμη, προκειμένου να αποφύγουν τους ελέγχους και τους περιορισμούς. Έτσι λοιπόν, ο ανεξέλεγκτος ιδιωτικός πλουτισμός εις βάρος της φύσης δρα ανενόχλητα και η, σ’ αυτόν, ανοχή του κράτους καθιστούν το φυσικό περιβάλλον θνησιγενές. Και οι ίδιοι οι πολιτικοί όμως σε προεκλογική περίοδο, κάνουν ό,τι μπορούν για να ρυπάνουν το περιβάλλον με τόνους αφισών.

        Πολιτικό -με την ευρεία έννοια- λοιπόν το θέμα της συμπεριφοράς μας απέναντι στο φυσικό περιβάλλον. Είναι και ζήτημα Παιδείας, αφού όταν αυτή απουσιάζει, χάνουμε τα όριά μας, το ήθος μας και το νόημα της ζωής μας. Ο A. Leopold, φαίνεται να συνοψίζει τη θέση μας και να προτείνει το αυτονόητο, αλλά δύσκολα συνειδητοποιήσιμο: «Κακομεταχειριζόμαστε τη γη επειδή τη θεωρούμε ως κάποιο από τα υπάρχοντά μας, μέρος της ιδιοκτησίας μας. Όταν δούμε τη γη ως μια κοινότητα στην οποία και εμείς ανήκουμε, θα μπορέσουμε να αρχίσουμε να την χρησιμοποιούμε με αγάπη και σεβασμό».

         Κι όσο αργεί αυτή η στιγμή, τόσο επιβαρύνουμε το παρόν μας και καθιστούμε το μέλλον μας επισφαλές…

 

Προηγούμενο άρθροΟ Μένανδρος ανάμεσα στον ρεαλισμό, την ιδεολογική φαντασία και την κειμενικότητα: παραδείγματα από τη “Σαμία” (Μέρος 1/2)
Επόμενο άρθροΔεν θέλω να βγω στη σύνταξη…
Ο Πολύβιος Πρόδρομος είναι πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής(τμήμα Βυζαντινών-Νεοελληνικών Σπουδών) του ΕΚΠΑ. Είναι Διδάκτορας της Εκπαίδευσης (Ph.D.,Ed.D.) του Clayton University (USA). Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στις Επιστήμες της Αγωγής, ειδίκευση: "Δημιουργική Γραφή και Εκπαίδευση" (ΠΔΜ-ΑΠΘ). Έχει διδάξει στη Δημόσια και Ιδιωτική εκπαίδευση.Έχει συγγράψει βιβλία για το μάθημα της Έκφρασης-Έκθεσης.Παράλληλα, έχει βραβευθεί πολλές φορές από Ελληνικούς και Διεθνείς Εκπαιδευτικούς και Λογοτεχνικούς Οργανισμούς. Έχει συμμετάσχει με ανακοίνωση σε διεθνή και εθνικά εκπαιδευτικά συνέδρια. Είναι συγγραφέας σχολικών βοηθημάτων Νεοελληνικής Γλώσσας & Λογοτεχνίας Λυκείου των εκδόσεων Πατάκη. Σήμερα εργάζεται ως φιλόλογος στην Ιδιωτική εκπαίδευση στην Πάτρα.Επικοινωνία:[email protected]

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.