Συμπεράσματα του Εθνικού Διαλόγου για την Πρώιμη Παρέμβαση σε Μαθησιακά Προβλήματα

Ολο­κλη­ρώ­θηκε η ημε­ρίδα προ­βλη­μα­τι­σμού (Γ΄) του Εθνι­κού και Κοι­νω­νι­κού Δια­λό­γου για την Παι­δεία, που πραγ­μα­το­ποι­ή­θηκε σή­μερα στο υπουρ­γείο, με θέμα την Πρώ­ιμη Πα­ρέμ­βαση σε Μα­θη­σιακά Προ­βλή­ματα.

Χαι­ρε­τί­ζο­ντας τις ερ­γα­σίες της ημε­ρί­δας, ο υπουρ­γός Παι­δείας, Έρευ­νας και Θρη­σκευ­μά­των, Νί­κος Φί­λης, είπε:

«Σας κα­λω­σο­ρίζω στο Υπουρ­γείο Παι­δείας. Το θέμα της ει­δι­κής αγω­γής εί­ναι ένα θέμα που δεν αφορά μόνο ή και κυ­ρίως το Υπουρ­γείο Παι­δείας, δεν αφορά την τυ­πική εκ­παί­δευση, δεν αφορά μόνο την εκ­παί­δευση. Το θέμα της πρώ­ι­μης πα­ρέμ­βα­σης εί­ναι ένα ζή­τημα όπου γί­νε­ται σε πολ­λούς χώ­ρους, και ως προς την αντι­με­τώ­πισή του στα ζη­τή­ματα των πα­ρεμ­βά­σεων και ως προς την θε­μα­το­λο­γία του βε­βαίως.

Για αυτό έχουμε συ­νεί­δηση ότι η συ­ζή­τηση που θα γί­νει σή­μερα εδώ θα έχει επι­τυχή απο­τε­λέ­σματα, θα καρ­πο­φο­ρή­σει στο βαθμό που μπο­ρεί να προ­βεί σε συ­νέρ­γιες ανά­μεσα στο ια­τρικό μέ­ρος, το εκ­παι­δευ­τικό μέ­ρος και το εν­δο­κοι­νο­τικό μέ­ρος. Δη­λαδή συ­νέρ­γιες ανά­μεσα σε υπη­ρε­σίες κοι­νω­νι­κές, που αφο­ρούν τον το­μέα της υγείας, της εκ­παί­δευ­σης αλλά και της το­πι­κής αυ­το­διοί­κη­σης.

Στο πρό­γραμμα της ση­με­ρι­νής συ­νά­ντη­σης υπάρ­χουν τέ­τοιες δυ­να­τό­τη­τες συ­νο­μι­λίας ανά­μεσα στους φο­ρείς. Έχουμε συ­νεί­δηση ότι όσο πιο νω­ρίς εντο­πι­στεί και με­λε­τη­θεί το θέμα που αφορά στην εξέ­λιξη του μα­θη­σια­κού προ­βλή­μα­τος τόσο κα­λύ­τερα εί­ναι για το παιδί και για την κοι­νω­νία. Εί­ναι γνω­στό ότι η με­γάλη επέν­δυση που πρέ­πει να γί­νει στην εκ­παί­δευση πρέ­πει να γί­νει πριν το σχο­λειό ή στις πρώ­τες τά­ξεις του σχο­λείου. Πρέ­πει ακόμα νω­ρί­τερα: από τη στιγμή που γεν­νιέ­ται το παιδί μέ­χρι τη στιγμή που δυ­νη­τικά θα πάει στο σχο­λείο 5, 6 ετών, στα προ­νή­πια. Συ­νε­πώς η συ­ζή­τηση που κά­νουμε σή­μερα για την πρώ­ιμη πα­ρέμ­βαση αντα­πο­κρί­νε­ται και στη σύγ­χρονη παι­δα­γω­γική αντί­ληψη, που θέ­λει την αντι­με­τώ­πιση των προ­βλη­μά­των μά­θη­σης και γε­νι­κό­τερα το εκ­παι­δευ­τικό ζή­τημα να ξε­κινά από νω­ρίς, από τη στιγμή που γεν­νιέ­ται το παιδί στην ου­σία. Και όχι αρ­κετά αργά, όταν δια­πι­στω­θεί δη­λαδή ένα πρό­βλημα.

Αυτή την πε­ρί­οδο υπάρ­χει μία δια­δι­κα­σία του Εθνι­κού και Κοι­νω­νι­κού δια­λό­γου για τη δη­μο­κρα­τική με­ταρ­ρύθ­μιση στον χώρο της εκ­παί­δευ­σης, έχουμε θέ­σει ήδη ως πρώτη προ­τε­ραιό­τητα τη δε­κα­τε­τρά­χρονη υπο­χρε­ω­τική εκ­παί­δευση. Δε­κα­τε­τρά­χρονη με την έν­νοια ότι επε­κτεί­νουμε την προ­σχο­λική εκ­παί­δευση των νη­πίων. Στη προ­σπά­θεια να γί­νει στα­διακά και η προ­νη­πιακή, υπο­χρε­ω­τική βαθ­μίδα εκ­παί­δευ­σης.

Εί­ναι προ­φα­νές ότι όσο επε­κτεί­νουμε προς τα κάτω τις δε­σμεύ­σεις για την εκ­παι­δευ­τική με­ταρ­ρύθ­μιση, για την υπο­χρε­ω­τική εκ­παί­δευση, τόσο, επα­να­λαμ­βάνω, θα μπο­ρούμε να έχουμε καρ­πούς κατά τη διάρ­κεια του υπό­λοι­που σχο­λι­κού βίου.

Με αυ­τές τις απλές σκέ­ψεις θα σας κα­λω­σο­ρίσω σή­μερα στο Υπουρ­γείο και να σας δια­βε­βαιώσω ότι όλα όσο ει­πω­θούν σή­μερα εδώ θα λη­φθούν σο­βαρά υπόψη και από την επι­τροπή Εθνι­κού Δια­λό­γου και από τις αρ­μό­διες υπη­ρε­σίες. Εί­ναι εδώ η κυ­ρία Αστέρη, διευ­θύ­ντρια της Ει­δι­κής Αγω­γής και ο κύ­ριος Κασ­σια­νός, που έχει την ευ­θύνη από την πλευρά του Γρα­φείου Υπουρ­γού για τα θέ­ματα της Ει­δι­κής Αγω­γής».

Στον χαι­ρε­τι­σμό του, ο πρό­ε­δρος του Εθνι­κού και Κοι­νω­νι­κού Δια­λό­γου για την Παι­δεία, Αντώ­νης Λιά­κος, επε­σή­μανε:

«Η Ει­δική Αγωγή εί­ναι ένα ση­μα­ντικό κε­φά­λαιο που δεν αφορά ένα μέ­ρος της εκ­παί­δευ­σης αλλά την καρ­διά της. Και την αφορά από πολ­λές πλευ­ρές. Γιατί μέσω της Ει­δι­κής Αγω­γής μπο­ρούμε να προ­σεγ­γί­σουμε τα προ­βλή­ματα της μά­θη­σης για όλες τις βαθ­μί­δες της εκ­παί­δευ­σης, για όλα τα παι­διά.

Εκεί ακρι­βώς μπο­ρούμε να δο­κι­μά­σουμε τις προ­τά­σεις μας και να εντο­πί­ζουμε τα προ­βλή­ματα που πρέ­πει να λύ­σουμε.

Σε δύο ζη­τή­ματα επι­κοι­νω­νούμε σε σχέση με τις άλ­λες ερ­γα­σίες που κά­νουμε στον Εθνικό Διά­λογο. Η εκ­παί­δευση των εκ­παι­δευ­τι­κών για την Ει­δική Αγωγή θα πρέ­πει να εί­ναι μέ­ρος του συ­νο­λι­κό­τε­ρου προ­γράμ­μα­τος αλλά και της ίδιας της δο­μής της εκ­παί­δευ­σης των εκ­παι­δευ­τι­κών όλων των βαθ­μί­δων.

Πα­ρα­δείγ­μα­τος χά­ριν, σύμ­φωνα με την πα­ρα­πάνω άποψη, στη Δευ­τε­ρο­βάθ­μια Εκ­παί­δευση έχουμε την έν­νοια της δι­δα­κτι­κής των επι­μέ­ρους μα­θη­μά­των και την έν­νοια της συ­νο­λι­κής αντι­με­τώ­πι­σης του παι­διού.

Έχει να κά­νει επί­σης με την ανα­μόρ­φωση των προ­γραμ­μά­των στην ίδια την Πρω­το­βάθ­μια Εκ­παί­δευση. Επειδή εδώ δεν εί­ναι δυ­να­τόν να εντά­ξουμε τα παι­διά σε συν­θή­κες αγω­γής μέσα στο σχο­λείο, όσο αυτό το σχο­λείο πα­ρα­μέ­νει ιε­ραρ­χικό και πα­ρα­μέ­νει δι­δα­κτικό, όταν στη διά­ταξη της τά­ξης, ο δά­σκα­λος μι­λάει και οι μα­θη­τές ακούν.

Η ανα­διά­ταξη της τά­ξης εί­ναι ένα από τα ση­μα­ντι­κό­τερα ζη­τή­ματα, εκεί όπου με τους επι­στή­μο­νες της Ει­δι­κής Αγω­γής προ­χω­ράμε χέρι-χέρι.

Εί­ναι πολύ ση­μα­ντικό να κα­τα­νο­ή­σουμε ότι το σχο­λείο δεν με­τα­δί­δει μόνο γράμ­ματα, δεν με­τα­δί­δει μόνο δε­ξιό­τη­τες αλλά οφεί­λει να καλ­λιερ­γή­σει αξίες. Για αυτό το λόγο η πα­ρου­σία, η ένταξη των παι­διών της Ει­δι­κής Αγω­γής μέσα στο γε­νι­κό­τερο σχο­λείο σκο­πεύει στο να καλ­λιερ­γή­σει τις αξίες της αλ­λη­λεγ­γύης των παι­διών, του εθε­λο­ντι­σμού. Όλες εκεί­νες τις αξίες που οφεί­λουμε να προ­σφέ­ρουμε στην ευ­ρύ­τερη κοι­νω­νία. Επο­μέ­νως από την άποψη αυτή πολλά προ­βλή­ματα που εμ­φα­νί­ζο­νται και εμ­φα­νί­στη­καν τις τε­λευ­ταίες δε­κα­ε­τίες, όπως η επι­θε­τι­κό­τητα, το μπού­λινγκ, οι ομα­δο­ποι­ή­σεις των παι­διών εί­ναι ζη­τή­ματα τα οποία μέσω της εγκόλ­πω­σης και της αφο­μοί­ω­σης των συ­μπε­ρα­σμά­των των συ­να­δέλ­φων της Ει­δι­κής Αγω­γής θα βοη­θή­σουν το σχο­λείο συ­νο­λικά.

Με αυτά θα ήθελα να κα­λέσω τον κό­σμο στη ση­με­ρινή εκ­δή­λωση».

Τα βα­σικά συ­μπε­ρά­σματα στα οποία κα­τέ­ληξε η ση­με­ρινή συ­ζή­τηση εί­ναι ότι:

Η πρώ­ιμη πα­ρέμ­βαση εξε­λίσ­σε­ται σή­μερα με γορ­γούς ρυθ­μούς στις πε­ρισ­σό­τε­ρες προηγ­μέ­νες χώ­ρες με τη συ­νερ­γα­σία πολ­λών ει­δι­κών από το χώρο της υγείας, της εκ­παί­δευ­σης, της κοι­νω­νι­κής πο­λι­τι­κής, της οι­κο­νο­μίας, της παι­δι­κής και της οι­κο­γε­νεια­κής ανά­πτυ­ξης.

Η πρώ­ιμη ανί­χνευση των δια­τα­ρα­χών της ανά­πτυ­ξης και η έγκαιρη αντι­με­τώ­πιση των εμπο­δίων μά­θη­σης, σε όσο το δυ­να­τόν μι­κρό­τερη ηλι­κία, έχει πολ­λα­πλά οφέλη

Για τα ίδια τα παι­διά, τα οποία εξε­λίσ­σο­νται πολύ καλά σε γνω­στικό, κοι­νω­νικό και συ­ναι­σθη­μα­τικό επί­πεδο, αφού πολ­λά­κις επι­τυγ­χά­νουν την πλήρη εν­σω­μά­τωσή τους ακόμα και στο τυ­πικό πρό­γραμμα εκ­παί­δευ­σης.
Για τους γο­νείς τους, οι οποίοι λαμ­βά­νο­ντας την κα­τάλ­ληλη συμ­βου­λευ­τική υπο­στή­ριξη αφε­νός δεν αι­σθά­νο­νται αβο­ή­θη­τοι και αφε­τέ­ρου γί­νο­νται απο­τε­λε­σμα­τι­κό­τε­ροι στην επι­κοι­νω­νία τους με το παιδί και την υπο­στή­ριξή του.
Για το σχο­λείο, το οποίο θα υπο­δε­χθεί μα­θη­τές με γνω­στική ετοι­μό­τητα και επο­μέ­νως θα έχει ευ­κο­λό­τερο έργο και κα­λύ­τερα απο­τε­λέ­σματα.
Η ανα­γνώ­ριση παι­διών που βρί­σκο­νται σε υψηλό κίν­δυνο για εμ­φά­νιση ανα­πη­ρίας και ει­δι­κών ανα­γκών σε πολ­λές πε­ρι­πτώ­σεις μπο­ρεί να γί­νει σή­μερα από τις πρώ­τες ημέ­ρες της ζωής τους. Όμως, η ελ­λη­νική και διε­θνής εμπει­ρία απο­κα­λύ­πτει ότι όσο μι­κρό­τερη εί­ναι η ηλι­κία του παι­διού τόσο λι­γό­τερο απο­τε­λε­σμα­τι­κές με­θό­δους δια­θέ­τουμε για την ανα­γνώ­ριση και την έγκαιρη αντι­με­τώ­πιση των δυ­σκο­λιών του.

Έχει διε­θνώς απο­δει­χθεί ότι οι πιο απο­τε­λε­σμα­τι­κές προ­σεγ­γί­σεις εί­ναι οι συ­στη­μι­κές, στη­ρί­ζο­ντας το σύ­στημα της οι­κο­γέ­νειας και του σχο­λείου. Σε αυτό το πλαί­σιο, ση­μα­ντικά βή­ματα απο­τε­λούν η σω­στή ενη­μέ­ρωση και πλη­ρο­φό­ρηση της οι­κο­γέ­νειας και στη συ­νέ­χεια η κα­τάρ­τιση του υπο­στη­ρι­κτι­κού πλαι­σίου που πε­ρι­λαμ­βά­νει πα­ρεμ­βά­σεις εξα­το­μι­κευ­μέ­νες στις πο­λι­τι­σμι­κές συν­θή­κες όπου ζει το παιδί.

Βα­σι­κοί πα­ρά­γο­ντες επι­τυ­χίας των προ­γραμ­μά­των Πρώ­ι­μης Πα­ρέμ­βα­σης εί­ναι :

Η χρο­νική στιγμή που αρ­χί­ζει η πα­ρέμ­βαση, η άμεση συμ­βου­λευ­τική υπο­στή­ριξη και η εμπλοκή των γο­νέων και όλης της οι­κο­γέ­νειας και
Η διε­πι­στη­μο­νική διά­γνωση και αντι­με­τώ­πιση του προ­βλή­μα­τος, με τη συ­νερ­γα­σία δια­φό­ρων ει­δι­κών από το χώρο της ια­τρι­κής, της εκ­παί­δευ­σης, της ψυ­χο­λο­γίας και της κοι­νω­νι­κής ερ­γα­σίας
Τα μο­ντέλα απο­τε­λε­σμα­τι­κής Πρώ­ι­μης Πα­ρέμ­βα­σης οφεί­λουν να απα­ντούν στις ση­με­ρι­νές κοι­νω­νι­κές, πο­λι­τι­κές και οι­κο­νο­μι­κές συν­θή­κες, να εί­ναι πο­λυ­πα­ρα­γο­ντικά, συ­στη­μικά και να πε­ρι­λαμ­βά­νουν εν­δυ­νά­μωση και εκ­παί­δευση των γο­νέων και εντα­ξια­κές πρα­κτι­κές στο πλαί­σιο του σχο­λείου και της κοι­νό­τη­τας. Βα­σικό ρόλο στην επί­τευξη των στό­χων της Πρώ­ι­μης Πα­ρέμ­βα­σης μπο­ρεί να παί­ξει η Το­πική Αυ­το­διοί­κηση με την εν­δυ­νά­μωση των δο­μών κοι­νω­νι­κής πρό­νοιας αφού απο­τε­λεί το πλέον προ­σιτό και προ­σβά­σιμο ση­μείο ανα­φο­ράς για τον πολίτη-γονιό.