Οι μάντεις ερμηνεύουν τους χρησμούς, που δίνονται από τα μαντεία στους θνητούς. Οι μάντεις εμφανίζονται σε κρίσιμες στιγμές, όταν η εξέλιξη του μύθου παρεμποδίζεται λόγω αδυναμίας του τραγικού ήρωα να ερμηνεύσει τη θεϊκή βούληση και να βρει λύσεις στα ανακύπτοντα προβλήματα. Οι μάντεις εμφανίζονται στην σκηνή είτε κατόπιν προσκλήσεώς τους από τον τραγικό ήρωα είτε με δική τους πρωτοβουλία κατευθυνόμενοι από τη θεϊκή βούληση. Λόγω του προχωρημένου της ηλικίας τους οι μάντεις κρατούν ραβδί και καθοδηγούνται από κάποιο παιδί.
Ο μάντης προωθεί ουσιαστικά την εξέλιξη του μύθου, διότι έχει τη λύση του προβλήματος που έχει ανακύψει μια και γνωρίζει τα σχέδια των θεών. Συχνά ο λόγος του μάντη χαρακτηρίζεται ασαφής και αινιγματικός. Αν και οι μάντεις ήταν πρόσωπα σεβαστά και ευυπόληπτα, συχνά επισύρουν οργή εναντίον τους εξαιτίας της απροθυμίας τους να συνεργαστούν ή λόγω παρεξηγήσεως των προθέσεών τους. Όχι σπάνια, λοιπόν, κατηγορούνται για κερδοσκοπία. Η επιφυλακτικότητα και καχυποψία προς το λειτούργημά τους οφείλεται στην ύπαρξη πλανόδιων ιερέων, που καταγίνονταν σε έργα μαντείας για κερδοσκοπία. Κάθε φορά που ο μάντης δεν τυγχάνει σεβασμού, τότε φοβερές κατάρες ξεστομίζονται εναντίον του ασεβούς. Η επαλήθευση των προφητειών του μάντη σημαίνουν τη συντριβή του ήρωα. Ο θεός φροντίζει να διαφυλάσσει το κύρος και την αξιοπιστία των εκπροσώπων του και υπηρετών του.
Ο μάντης είναι κάτοχος της υπέρλογης γνώσης. Ερμηνεύει τα θεϊκά σημάδια με τις εξής μεθόδους: οιωνοσκοπίας, σπλαχνοσκοπίας, πυροσκοπίας. Σύμφωνα με την παράδοση ο Τειρεσίας είχε ένα σωματικό ελάττωμα : ήταν τυφλός. Η τύφλωση αποτελούσε ένα είδος θεϊκής τιμωρίας για την ύβρη που είχε διαπράξει σε κάποια στιγμή της ζωής του. Ο θεός του στέρησε το φως και σε αντάλλαγμα του έδωσαν το χάρισμα της μαντικής τέχνης. Το νόημα είναι πως η αληθινή γνώση δεν είναι απλώς αποτέλεσμα της λειτουργίας των αισθήσεων και της εμπειρικής παρατήρησης, αλλά κάτι βαθύτερο, ουσιαστικότερο και εσωτερικότερο. Η αληθινή γνώση είναι για τον κάτοχό της πνευματικό φως. Ο μάντης, αν και στερείται την όραση, ωστόσο «βλέπει» με τα μάτια της ψυχής και της πίστεως. Ο μάντης αντιλαμβάνεται όσα οι κοινοί θνητοί δεν κατανοούν, ακόμα και αν διαθέτουν άριστη φυσική όραση.
ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΑΙ ΕΞΑΓΓΕΛΟΣ
Στην αρχαία τραγωδία ο ρόλος των αγγέλων είναι σημαντικότατος. Πρώτα διότι με τις βαρυσήμαντες ειδήσεις που κατά κανόνα φέρνουν προωθούν την εξέλιξη του μύθου και συχνά φέρνουν ανατροπή της υφιστάμενης κατάστασης (περιπέτεια). Έπειτα με τις αφηγήσεις των αγγέλων οι τραγικοί ποιητές εκθέτουν στους θεατές τους σπουδαία γεγονότα που είναι αδύνατο να παρουσιαστούν στην σκηνή των αρχαίων θεάτρων και για λόγους τεχνικούς (έλλειψη των μηχανημάτων του σύγχρονου θεάτρου) και λόγω του γεγονότος ότι οι ηθοποιοί της αρχαίας παράστασης είναι μονάχα τρεις, άρα είναι ανέφικτο να παρουσιαστούν πολυπρόσωπες σκηνές. Ο Αισχύλος για παράδειγμα στην τραγωδία του Πέρσες μέσω του αγγέλου δίνει παραστατικότατη και μεγαλοπρεπέστατη εικόνα της ναυμαχίας της Σαλαμίνας.
Τον εξάγγελο χρησιμοποιούν οι τραγικοί ποιητές, όταν θέλουν να αφηγηθούν γεγονότα που συνέβησαν στο εσωτερικό του ανακτόρου και που κατά κανόνα είναι πράξεις σκληρές και αποτρόπαιες, τις οποίες η αισθητική των αρχαίων δεν ανεχόταν να γίνονται μπροστά στα μάτια των θεατών.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Bowra, «Οι τραγωδίες του Σοφοκλή», μετάφραση Αικ. Τσοτάκου-Καρβέλη, έκδοση τέταρτη, εκδόσεις Κώδικας Θεσσαλονίκη 1993
Easterling – Knox, « Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας», μετάφραση Ν.ΚΟΝΟΜΗ, ΓΡΙΜΠΑ,Μ. ΚΟΝΟΜΗ, δεύτερη έκδοση, εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα 1994
Καλογεράς Βασίλειος, «Αισθητική Ερμηνεία της Αρχαίας Τραγωδίας», έκδοση έβδομη, εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 1994
H.D.F. KITTO, « Η Αρχαία Ελληνική Τραγωδία», μετάφραση Λ.ΖΕΝΑΚΟΣ , πέμπτη έκδοση, εκδόσεις Παπαδήμα, Αθήνα 1993
Albin Lesky, «Η τραγική ποίηση των αρχαίων Ελλήνων» τόμος Α΄ μετάφραση ΝΙΚΟΣ Χ. ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΑΔΗΣ, ΜΙΕΤ, 1990
Albin Lesky, « Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας», μετάφραση ΑΓΑΠΗΤΟΥ Γ. ΤΣΟΠΑΝΑΚΗ, 5η έκδοση, εκδοτικός οίκος αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1990
Jacqueline de Romilly, «Αρχαία Ελληνική Τραγωδία», μετάφραση ΕΛ. ΔΑΜΙΑΝΟΥ-ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΠΟΥΛΟΥ, Αθήνα 1990
