Του Νίκου Τσούλια
Γιορτάζει σήμερα 2 Απριλίου ο Κόσμος όλος! Όταν το παιδί και το βιβλίο ομού γιορτάζουν, ποιος δεν θέλει να συμμετέχει σ’ αυτή την πνευματική μέθεξη, στο πιο φωτεινό στερέωμα που μπορεί να δημιουργήσει ο άνθρωπος;
Αν εμείς δίνουμε το χέρι μας για να κάνει το παιδί τα πρώτα του βήματα και βαστάμε αυτή την εικόνα σα φυλαχτό της ζωής μας, είναι το βιβλίο που αγκιστρώνει τη σκέψη του παιδιού για να ανοίξει σιγά – σιγά του πνεύματος το δρόμο. Και αν η δική μας στήριξη είναι αυτή που οδηγεί στην ολοκλήρωση της ανθρωποποίησης του παιδιού, είναι το βιβλίο ο μεγάλος καθοδηγητής που ανοίγει διάπλατα τους ορίζοντες του εξανθρωπισμού του.
Ας στοχαστούμε σε μια μαγική εικόνα, την εικόνα του μικρού παιδιού που είναι βυθισμένο στις εικόνες και στα γράμματα ενός βιβλίου – παραμυθιού. Τι είναι αυτό που γεννάει μέσα μας την ελπίδα και ζωντανεύει το όνειρο για την ομορφιά της ζωής; Γιατί νιώθουμε ανακουφισμένοι που βλέπουμε το μικρό μας βλαστό να θέλει να προβάλει τον εαυτό του στο μέλλον; Γιατί εμπιστευόμαστε τα γράμματα και τα βιβλία ως τα μοναδικά εργαλεία με τα οποία το παιδί μας θα κατακτήσει την αυτονομία του και την αυτοπραγμάτωσή του;
Αλλά το παιδικό βιβλίο δεν είναι απλά και μόνο για τη μετάδοση της γνώσης, είναι το πεδίο επί του οποίου θα βρει γόνιμο έδαφος η υπερχειλίζουσα φαντασία του παιδιού και θα καλλιεργηθεί με τρόπο πολλαπλασιαστικό η ονειροπλασία του, είναι το σταθερό στερέωμα επί του οποίου θα γίνει η εκλογίκευση του μαγεμένου εσωτερικού του κόσμου χωρίς να απαξιωθεί η προσωπική ερμηνεία αλλά αντίθετα θα την ενισχύει κεντρίζοντας όλο και πιο πολύ τη δική του φαντασίωση. Το παιδικό βιβλίο συνεργεί στην ψυχική και συναισθηματική ωρίμανση του παιδιού, γιατί το οδηγεί σε ένα συνεχή διάλογο με τους ήρωες και αναπλάθει διαρκώς τις ιστορίες τους με τα δικά του υλικά νιώθοντας και αυτό ως ένας ήρωας είτε ταυτισμένος με κάποιον απ’ αυτούς είτε εισχωρώντας και προστιθέμενος και αυτός στην παρέα τους.
Αυτό τον τόσο ξεχωριστό ρόλο του παιδικού βιβλίου ήλθε να θεσμοθετήσει η «Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα» (IBBY) τη 2α Απριλίου, ημέρα των γενεθλίων του μεγάλου Δανού παραμυθά Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, ως «Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου» δίνοντας με αυτό τον τρόπο έναν ξεχωριστό συμβολισμό για τη δύναμη και την ομορφιά του διαβάσματος. Στο παιδικό βιβλίο θα εγκαθιδρυθεί ή όχι η σχέση μας με τη γνώση και τη μάθηση, που είναι μια σχέση ζωής με περιεχόμενο την ουμανιστική κουλτούρα και την αυταξία του ανθρώπου. Αν το παιδί αγαπήσει το βιβλίο και το διάβασμα, έχει ανοίξει ουσιαστικά το πρώτο μεγάλο κεφάλαιο της ζωής, της συστηματικής εκπαίδευσης αλλά και της παντοτινής έκφρασης της φιλαναγνωσίας και της βιβλιοφιλίας.
«Η Μαλάλα Γιουσαφζάι (Malala Yousaf-zai), η νεαρή 16χρονη Πακιστανή μαθήτρια που γλύτωσε από επίθεση των Ταλιμπάν, τόνισε με έναν ιδιαίτερο τρόπο την αγάπη της για τα βιβλία. «Έχω θέσει στόχο να διαβάσω χιλιάδες βιβλία, να τραφώ με τη γνώση. Τα μολύβια και τα βιβλία είναι τα όπλα που νικούν την τρομοκρατία». Παρομοίωσε δε την πόλη που δεν έχει βιβλία και βιβλιοθήκη με «ένα νεκροταφείο»!
Ο Στέφαν Τσβάιχ (στο «Σκακιστή») δίνει τη δική του εκδοχή για την ιερότητα του βιβλίου. «Ένα βιβλίο! Ένιωσα τα γόνατά μου να τρέμουν: ένα βιβλίο! Είχα τέσσερις μήνες να κρατήσω στα χέρια μου κάποιο, και η απλή παρουσία του τώρα με καταγοήτευε. Ένα βιβλίο μέσα στο οποίο θα έβλεπα τις λέξεις να αραδιάζονται η μια δίπλα στην άλλη, με σελίδες που θα μπορούσα να ξεφυλλίσω. Ένα βιβλίο που θα μου παρουσίαζε σκέψεις άλλων για να ακολουθήσω, νέες σκέψεις που θα άλλαζαν τις δικές μου, που ίσως τις ενστερνιζόμουν, τι εύρημα μεθυστικό και ηρεμιστικό ταυτόχρονα για μένα!».
Βασική μέριμνα των γονέων είναι να μεγαλώνουν τα παιδιά τους μαζί με τα βιβλία, να είναι φίλοι αχώριστοι και παντοτινοί, να ακολουθούν τους βηματισμούς των εκάστοτε επιλεγόμενων βιβλίων με τους βηματισμούς της ηλικίας των παιδιών. Κάθε φάση της ζωής τους να είναι συνδεδεμένη με έναν ξεχωριστό «γαλαξία βιβλίων», όπου η επιλογή τους εκ μέρους των παιδιών θα μετασχηματίζεται σε πεδίο προαγωγής της ελευθερίας τους και παράλληλα θα ενσταλάζει τους χυμούς της ευθύνης με αδιόρατο αλλά και γόνιμο τρόπο.
Μπορώ να ισχυριστώ κάτι που φαντάζει ίσως πολύ υπερβολικό αλλά είναι βαθιά πεποίθησή μου. Αν το παιδί λατρέψει τα βιβλία, οι γονείς δεν πρέπει να έχουν κανένα φόβο για το μέλλον του παιδιού τους˙ αντίθετα μπορούν να ονειρεύονται πιο παθιασμένα…
Μπορείτε να διαβάσετε το μήνυμα της Διεθνούς Οργάνωσης Βιβλίων για τη Νεότητα IBBY σε μετάφραση της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου ΕΔΩ
