Του Νίκου Τσούλια
Έχει γίνει πλέον κανόνας στο δημόσιο βίο της χώρας μας οι συζητήσεις σε κλίμα πόλωσης και έντονης ιδεολογικής αντιπαράθεσης ακόμα και σε ζητήματα που απαιτούν μια ήπια αντιμετώπιση. Συνοδευτικό στοιχείο αυτής της μάλλον ανορθολογικής λειτουργίας είναι και το γεγονός ότι η πόλωση αφορά το «φαίνεσθαι» και όχι το «είναι» των πραγμάτων και δεν έχει το περιεχόμενο εκείνο που θα συνεργούσε στη δημιουργική σύνθεση της αντιπαράθεσης. Φτιάχνουμε δηλαδή «τείχη» υπερασπιζόμενοι τη δική μας αντίληψη ως τη σωτήρια εκδοχή της όλης υπόθεσης και θεωρώντας την αντίπαλη αντίληψη ως απόλυτα καταστροφική.
Έτσι είδαμε και στο ζήτημα των Πρότυπων και Πειραματικών σχολείων μια μετωπική αντιπαράθεση στον άξονα «αριστερά – δεξιά», όπου η κάθε πλευρά αυτοπροσδιορίζεται στην πλευρά του «φωτός» και τοποθετεί την άλλη στην πλευρά του «σκότους». Τίθεται βέβαια και ένα αντίθετο επιχείρημα. Τα κοινωνικά ζητήματα δεν είναι πολιτικά και ιδεολογικά ακόμα και κοσμοθεωρητικά και φιλοσοφικά; Προφανώς και είμαι εκφραστής αυτής της θεώρησης. Ωστόσο, εκείνο που μου προκαλεί εντύπωση και αντίρρηση είναι η υπερβολική διάσταση που αποδίδεται.
Ας γίνουμε συγκεκριμένοι στο παράδειγμά μας. Η συγκυβέρνηση ΣΥ.ΡΙΖ.Α. – ΑΝ.ΕΛ. από τα πρώτα στοιχεία που ανέδειξε όχι μόνο στο χώρο της εκπαίδευσης αλλά και της κοινωνίας στο σύνολό της ήταν το ζήτημα της αριστείας – εμφανίστηκε άκρως αντιτιθέμενη – και το συναφές ζήτημα των Πρότυπων σχολείων, όπου μείωσε έναν αριθμό απ’ αυτά και τα μετασχημάτισε σε Πειραματικά σχολεία. Η ιστορία αυτών των εκπαιδευτικών θεσμών εν ολίγοις είναι η εξής. Παλιότερα υπήρχαν λίγα Πρότυπα σχολεία στην Ελλάδα και αυτά μετασχηματίστηκαν σε Πειραματικά σχολεία το 1985 με το Νόμο 1566, ο οποίος καθορίζει το στάτους της πρωτοβάθμιας και της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μέχρι σήμερα στα βασικά τους σημεία. Ο νόμος αυτός προέβλεπε ότι τα Πειραματικά σχολεία θα είναι εκ περιτροπής, έτσι ώστε να εξαπλώνονται κατά περιόδους σε διάφορες περιοχές της επικράτειας – κάτι που όμως δεν έγινε ποτέ. Το 2011 ανασυσταίνονται τα Πρότυπα σχολεία και στη συνέχεια είχαμε την προαναφερθείσα εξέλιξη της τελευταίας κυβερνητικής παρέμβασης ΣΥ.ΡΙΖ.Α. – ΑΝ.ΕΛ.
Τελικά, είναι άλλη η αποστολή των Πρότυπων σχολείων από εκείνη των Πειραματικών και έχει νόημα και αξία η όλη πολωτική διαμάχη; Θεωρώ ότι το περιεχόμενο και οι σκοποί αυτών των δύο εκπαιδευτικών θεσμών τέμνονται. Μπορούν να υπάρχουν σαφώς αυτόνομα Πειραματικά σχολεία αλλά μπορούν να υπάρχουν και Πρότυπα σχολεία που – όπως και όλα τα άλλα σχολεία – μπορούν να έχουν και αποστολή Πειραματικού σχολείου.
Οι μεγάλες προκλήσεις των δύο ιδιαίτερων μορφών σχολείου δεν είναι μια άνευ σημασίας διαμάχη μεταξύ δήθεν οπαδών της μιας ή της άλλης πλευράς αλλά η ολοκλήρωση των στόχων που τους θέτει η πολιτεία. Έτσι, τα Πειραματικά σχολεία πρέπει να παράγουν ερευνητικό έργο και επί του πεδίου της επιστήμης και επί του αντίστοιχου της Παιδαγωγικής. Οφείλουν να είναι αναζητητές της καινοτομίας και της έρευνας, να παράγουν δημιουργικό έργο και προφανώς να τροφοδοτούν με τα πορίσματά τους τα υπόλοιπα σχολεία. Θεωρώ επίσης πολύ σημαντική την εξακτίνωση αυτών των σχολείων σ’ όλη τη χώρα, έτσι ώστε να «γεύονται» όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα και όλα τα κοινωνικά στρώματα το πρωτοποριακό έργο τους και να μην είναι κάποια σχολεία μόνιμα εφαρμοστές του έργου που δημιουργούν άλλα.
Τα Πρότυπα σχολεία μπορούν να συνεχίσουν τη δική τους εν μέρει αυτόνομη πορεία και να έχουν – κατά τη γνώμη μου – παράλληλα τον Πειραματικό χαρακτήρα. Αν τη δεκαετία του 1980 θεωρήθηκε ότι τα Πρότυπα σχολεία έπρεπε να μετασχηματιστούν, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε το ίδιο και τώρα. Οι εποχές αλλάζουν και φυσικά οι ανάγκες τους, οι προτεραιότητές τους και οι επιλογές τους και είμαστε υποχρεωμένοι να βλέπουμε τις εξελίξεις και στον άλλο κόσμο. Στο χώρο της εκπαίδευσης δεν πρέπει να δογματίζουμε. Οφείλουμε να υπερασπιζόμαστε τις μεγάλες αξίες και τα ουσιώδη προτάγματα της παιδείας διαχρονικά και να τα υπηρετούμε με τις καινούργιες κάθε φορά μορφές.
Θεωρώ απαράδεκτη τη στάση του Υπουργείου Παιδείας να εμμένει σε ιδεοληψίες, γιατί έρχονται να καλύψουν άλλες αμαρτίες της σημερινής δημαγωγικής συγκυβέρνησης ΣΥ.ΡΙΖ.Α. – ΑΝ.ΕΛ. Συγκεκριμένα, η κυβέρνηση βλέποντας ότι εφαρμόζει ένα πλήρως μνημονιακό και νεοφιλελεύθερο πρόγραμμα επί όλων των βασικών πολιτικών επιλογών και διαπιστώνοντας ότι η εξαπάτηση του λαού έλαβε τέλος αναζητεί προσχηματικά επιμέρους δήθεν αριστερές πολιτικές που να τη διαφοροποιούν από τις επιλογές του συντηρητικού χώρου.
Τελικά πρόκειται για μια άκρως υποκριτική πολιτική, για να καλυφθεί η αδυναμία παραγωγής έργου στον τομέα της εκπαίδευσης. Είναι όμως και ένα ακόμα δείγμα λαϊκισμού μετά από εκείνο του μετασχηματισμού του απολυτηρίου του λυκείου σε τίτλο ενδοσχολικής λειτουργίας, όταν σ’ όλες τις χώρες της Ευρώπης βαδίζουν σταθερά επί ενός εθνικού τύπου απολυτηρίου του λυκείου.
