Ξημερώματα· έξω είναι ακόμη σκοτάδι. Στη σκηνή βλέπουμε δύο θύρες: η μία συμβολίζει το σπίτι του Στρεψιάδη και η άλλη το Φροντιστήριο του Σωκράτη. Στην αρχή του έργου, Στρεψιάδης και Φειδιππίδης κοιμούνται σε στρώματα μπροστά από την πόρτα του σπιτιού τους. Η διάταξη αυτή είναι συμβατική και πρακτική: δεν χρειάζεται να προβληματιστούμε γιατί κοιμούνται έξω και όχι μέσα ή γιατί ο Στρεψιάδης κοιμάται πλάι στον γιο του και όχι τη γυναίκα του. Σε άλλο χώρο του σπιτιού κοιμάται ένας δούλος, που εισέρχεται στη σκηνή στον στ. 18. Δούλοι και Φειδιππίδης κοιμούνται μακαρίως. Ο Στρεψιάδης στρέφεται στο κρεβάτι του ανήσυχος.
Ο ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΚΩΜΩΔΙΑ
«Πρόλογος» στο αρχαίο θέατρο αποκαλείται το εισαγωγικό μέρος του δράματος, το οποίο προηγείται της εισόδου του χορού. Στην Παλαιά Κωμωδία, ο Πρόλογος είναι συνήθως πιο εκτεταμένος από ό,τι στην τραγωδία. Αποτελείται από σειρά εισαγωγικών επεισοδίων, στα οποία αποκαλύπτεται ότι το κωμικό σύμπαν, το οποίο εκπροσωπεί ο πρωταγωνιστής (κατά κανόνα, ένας απλός άνθρωπος του λαού, συνήθως άνδρας ώριμης ηλικίας), βρίσκεται σε σοβαρή κρίση.
Η κρίση οφείλεται κατά κανόνα στη γενικότερη πολιτική και ηθική παρακμή της πόλης(τον πόλεμο και την πολεμοκαπηλία, την ασυδοσία και τη δημαγωγία, τον ανήθικο νεωτερισμό και την εγκατάλειψη των παραδοσιακών αξιών κ.ά.). Στον Πρόλογο, βλέπουμε τις συνέπειες της όλης κατάστασης στη ζωή του κωμικού ήρωα.
Ο ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΣΤΙΣ “ΝΕΦΕΛΕΣ”
Στις «Νεφέλες», τα πράγματα δείχνουν διαφορετικά. Η κρίση εδώ εκ πρώτης όψεως δείχνει να είναι αμιγώς ιδιωτική υπόθεση. Οι πραγματικές αιτίες όμως πίσω από τα βάσανα του Στρεψιάδη είναι βαθύτερες. Η απειθαρχία ακόμη και των δούλων δεν αποδεικνύει μόνο ότι ο Στρεψιάδης είναι παντελώς ανίκανος ως νοικοκύρης του σπιτιού. Δείχνει ακόμη ότι ο Πελοποννησιακός Πόλεμος έχει προκαλέσει ηθικούς τριγμούς στην πόλη και έχει δημιουργήσει συνθήκες υπό τις οποίες οι παραδοσιακές αξίες αμφισβητούνται, οι άνθρωποι, ειδικά οι νέοι, αποπροσανατολίζονται και άνθρωποι αδίστακτοι, όπως οι σοφιστές, ευδοκιμούν.
Οι αρχές και οι αξίες της παλαιάς αριστοκρατίας, τις οποίες εμφυσά στον Φειδιππίδη η μητέρα του και οι οποίες υπαγορεύουν την ανεύθυνη συμπεριφορά του (αρχές οι οποίες ανήκουν λίγο-πολύ στο πολιτικοκοινωνικό κλίμα που θα επικαλεστεί αργότερα ο Δίκαιος Λόγος), προβάλλονται επίσης, εμμέσως πλην σαφώς, ως διαρκής απειλή για τη σταθερότητα της δημοκρατικής κοινωνίας, ιδιαίτερα σε περιόδους ηθικής παρακμής, κατά τις οποίες ακόμη και καλοί κατά βάθος αλλά απλοϊκοί άνθρωποι χάνουν τον δρόμο τους με τραγικές συνέπειες για τους εαυτούς τους και για τους γύρω τους.
Ολόκληρο το έρθρο στη σελίδα antonispetrides.wordpress.com
