Ενοχλημένο εμφανίστηκε το Διοικητικό Συμβούλιο του Εθνικού Θεάτρου για το κατέβασμα της παράστασης «Ισορροπία του Nash», που βασιζόταν σε κείμενα του καταδικασμένου τρομοκράτη Σάββα Ξηρού, και εξέδωσε ανακοίνωση! Στο κείμενο της ανακοίνωσης το Δ.Σ. του Εθνικού Θεάτρου αναφέρει ότι «το θέατρο είναι τόπος ελεύθερης έκφρασης και ελεύθερου διαλόγου», εκφράζει την κατανόησή του για τη «δύσκολη θέση στην οποία βρέθηκε ο καλλιτεχνικός διευθυντής» και την αγωνία του «για την αδιανόητη επίθεση που υφίσταται η τέχνη τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας».
Στην ανακοίνωσή τους οι άνθρωποι του Δ.Σ. του Εθνικού Θεάτρου διατυπώνουν και άλλες ενδιαφέρουσες απόψεις. Ισχυρίζονται ότι «κάποιοι επιθυμούν να μάς ρίξουν σ’ έναν βαθύ συντηρητισμό και μάλιστα σε μια στιγμή που γύρω μας καταρρέουν όλα τα αυτονόητα», ότι «εξαφανίζεται η απλή λογική», ότι «ο καλλιτέχνης δεν ενστερνίζεται αναγκαία το έργο του», ότι «δεν υπάρχουν θέματα ταμπού», ότι «θα διαγραφούν λαμπρά κομμάτια από τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, το θέατρο, αν υπερίσχυε η αόρατη λίστα απαγορεύσεων»! Όμως, το πιο εντυπωσιακό σημείο της ανακοίνωσης είναι η σύγκριση του Σάββα Ξηρού με τον Αισχύλο και τον Σαίξπηρ: «Ο Αισχύλος θα περνούσε πολύ άσχημα, αν ήταν σύγχρονός μας, επειδή είχε την τόλμη στους “Πέρσες” να εστιάσει στον πόνο και στον θρήνο των εχθρών»∙ «η τέχνη οφείλει να φιλοξενεί τη φωνή των αδικημένων αλλά και των αδικούντων, αλλιώς δεν θά ‘πρεπε να ανεβαίνει κανένα έργο του Σαίξπηρ», κλείνει η ανακοίνωση…
Νομίζω ότι κανείς δεν δικαιούται ν’ απορρίψει ασυζητητί τις περισσότερες από τις παραπάνω επισημάνσεις, ακόμα και αυτές που εμπεριέχουν έναν μεγαλύτερο βαθμό υποκειμενισμού! Όμως, το να παρομοιάζεται η περίπτωση του φονιά Σάββα Ξηρού με τις περιπτώσεις των, κορυφαίων και αναγνωρισμένων συγγραφέων στην εποχή τους, Αισχύλου και Σαίξπηρ με ξεπερνά και με κάνει να αναρωτιέμαι: μήπως τελικά το θέατρο δέχεται αυτή την «αδιανόητη επίθεση» από τους ίδιους τους ανθρώπους που υποτίθεται ότι το υπηρετούν; Απ’ όλα τα εκατοντάδες λογοτεχνικά και θεατρικά κείμενα που φιλοξενούν «τη φωνή των αδικημένων και των αδικούντων» οι άνθρωποι του Εθνικού Θεάτρου διάλεξαν το κείμενο ενός κυνικού δολοφόνου που νόμιζε ότι, αφαιρώντας ανθρώπινες ζωές, κάνει κοινωνικό αγώνα και βάζει στο επίκεντρο της προσοχής μας τον… ΑΝΘΡΩΠΟ, σύμφωνα και με την πρόσφατη δήλωση Έλληνα κυβερνητικού βουλευτή; Και μετά επικαλούνται την ελευθερία της έκφρασης, για να δικαιολογήσουν την επιλογή τους, όταν γνωρίζουν ότι το θέατρο λειτουργεί κυρίως ως χώρος ψυχαγωγίας των πολιτών και ιδιαίτερα της νέας γενιάς, όταν γνωρίζουν ότι στο αρχαίο θέατρο δεν επιτρεπόταν να παρουσιάζεται πάνω στη σκηνή ούτε δολοφονία ούτε αυτοκτονία, ώστε να μην φύγουν οι θεατές και ιδιαίτερα τα μικρά παιδιά με λανθασμένα ή απρεπή διδάγματα;
Και όμως οι σημερινοί θεράποντες της θεατρικής τέχνης δείχνουν με τους λόγους και τις πράξεις τους ότι ο παιδαγωγικός χαρακτήρας της θεατρικής τέχνης μπορεί να θυσιάζεται στον βωμό της όποιας ελευθερίας της έκφρασης! Προφανώς δυσκολεύονται να κατανοήσουν ότι κάθε φορά που η ελευθερία της έκφρασης λειτουργεί ανεξέλεγκτα, χωρίς περιορισμούς, είναι πιθανό να περιορίζεται ή ακόμα και να εκμηδενίζεται ο απαραίτητος σεβασμός που πρέπει ν’ αποδίδεται στον άνθρωπο και ιδιαίτερα στον συνάνθρωπο που έχει χάσει άδικα τη ζωή του από τις σφαίρες ενός «κοινωνικού αγωνιστή» που θεωρούσε ότι το εκάστοτε θύμα του ήταν υπεύθυνο για όλα τα δεινά της κοινωνικής μας πραγματικότητας (!) και γι’ αυτό το λόγο έπρεπε να εξολοθρευτεί…
Είναι σαφές ότι το Δ.Σ. του Εθνικού Θεάτρου παραβλέπει τον παιδαγωγικό ρόλο του θεάτρου! Είναι σαφές ακόμα ότι το Δ.Σ. του Εθνικού Θεάτρου παραβλέπει ότι η ελευθερία έκφρασης και ειδικά η ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης δεν είναι απεριόριστη, όταν προσβάλλεται η μνήμη ανθρώπων που έχουν άνανδρα δολοφονηθεί! Με ποιον τρόπο γίνεται αυτό; Η Δημοκρατία έδωσε την ευκαιρία στον Σάββα Ξηρό να διατυπώσει και να δημοσιοποιήσει μέσω του τύπου τις απόψεις, τους προβληματισμούς και τα συναισθήματά του, τόσο κατά τη διάρκεια της 30ετούς περίπου τρομοκρατικής του δράσης όσο και κατά την διάρκεια της περιβόητης δίκης της τρομοκρατικής του οργάνωσης! Η Δημοκρατία σεβάστηκε την ελευθερία της έκφρασης του τρομοκράτη, αλλά απέρριψε την ιδεολογία του μίσους και τιμώρησε τις εγκληματικές πράξεις, με τις οποίες ο τρομοκράτης θεωρούσε ότι «υπερασπίζει» αυτή την ιδεολογία! Για τη Δημοκρατία όμως δικαιώματα έχουν και τα θύματα του τρομοκράτη! Το σημαντικότερο απ’ όλα αυτά τα δικαιώματα είναι ο σεβασμός της μνήμης που καταντά «κενό γράμμα», όταν ο θύτης «ηρωοποιείται» ή – ακόμα χειρότερα – όταν «θυματοποιείται» μέσω ενός θεατρικού θεάματος! Αυτό προφανώς δεν το γνωρίζουν (;) εκεί στο Εθνικό Θέατρο ή ενδεχομένως δεν το αντιλαμβάνονται, αφού ο Σάββας Ξηρός δεν δολοφόνησε το δικό τους παιδί αλλά τα παιδιά άλλων γονιών…
Προσωπικά δεν το βρίσκω καθόλου άσχημο που ένα κρατικό θέατρο, όπως το Εθνικό, προχωρά σε τολμηρούς πειραματισμούς ή νεωτερισμούς! Αν δεν το κάνει το Εθνικό Θέατρο, ποιος θα το κάνει; Μήπως ο ιδιώτης θεατρώνης που αποσκοπεί στο κέρδος; Το Εθνικό Θέατρο εκ φύσεως έχει σκοπό να υπηρετήσει την καλλιτεχνική δημιουργία και την ποιοτική ψυχαγωγία της κοινωνίας που το χρηματοδοτεί! Κατά συνέπεια, η κρατική θεατρική παραγωγή αναπόφευκτα πραγματοποιείται με συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις! Πρώτος και βασικότερος είναι η συνείδηση της προσφοράς προς το κοινωνικό σύνολο και η απομάκρυνση από το δόγμα «η τέχνη για την τέχνη» που αποστασιοποιεί τον καλλιτέχνη από τα κοινωνικά προβλήματα. Θα υποστηρίξει τώρα κάποιος ότι υπάρχουν και αυτοί που επικρότησαν την επιλογή του Εθνικού Θεάτρου ν’ ανεβάσει… Σάββα Ξηρό και όχι Αισχύλο ή Σαίξπηρ! Οκ! Δικαιούνται και αυτοί να έχουν τη γνώμη τους! Και αν είναι τόσο σίγουροι ότι έχουν δίκιο, αν είναι τόσο σίγουροι ότι η ελληνική κοινωνία αντιδρά με «πρωτόγονο συντηρητισμό» απέναντι στην ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης, ας πάνε στο Παρίσι να ανεβάσουν παράσταση με τίτλο «Το ανθρώπινο δράμα ενός ισλαμιστή την ώρα που εισέρχεται με καλάσνικοφ στο Μπατακλάν»… Να δούμε όλοι μας αν θα νιώσει προσβεβλημένη η φιλελεύθερη γαλλική κοινωνία η οποία μάλιστα, συγκριτικά με την ελληνική, θεωρείται και περισσότερο ευαίσθητη στα θέματα της ελευθερίας της έκφρασης και της καλλιτεχνικής δημιουργίας γενικότερα!
ΥΓ1: Η ιστορία αυτή με το «λογοτεχνικό έργο» του Σάββα Ξηρού μού θυμίζει τόσο έντονα την αντίστοιχη υπόθεση με το «ιστορικό έργο» του Ρίχτερ! Το έχουμε πλέον αντιληφθεί ότι όσοι επικαλούνται για τον εαυτό τους το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης (καλλιτεχνικής ή επιστημονικής), συνήθως είναι αυτοί που πρώτοι δυσκολεύονται να αποδεχθούν την κριτική της αντίθετης άποψης…
ΥΓ2: Για όσους δεν κατάλαβαν, σε καμία περίπτωση δεν επικροτούμε τη λογοκρισία που επέβαλε το ίδιο το Εθνικό Θέατρο στον εαυτό του μετά τις αντιδράσεις! Το έργο, αφού προετοιμάστηκε, έπρεπε να παιχτεί κανονικά! Το διαχρονικό ζητούμενο είναι η θεατρική κοινότητα, ως κομμάτι του πνευματικού κόσμου του τόπου, να στέκεται διορατικά στο ύψος των περιστάσεων!
