Το Αιγαίο άλλαξε˙ δεν είναι πια το ίδιο. Δεν είναι μόνο το θαυμαστό αρχιπέλαγος που φαντασιωνόταν κάθε ευρωπαίος και αμερικάνος τουρίστας. Αλλά και σε εμάς το Αιγαίο δεν είναι πλέον μόνο το καλοκαιρινό μας σχέδιο και όνειρο. Το ταξίδι στο κάθε ξεχωριστά όμορφο νησί του δεν μπορεί να είναι πλέον μια απλή περιπλάνηση στην ομορφιά της φύσης και στο προσωπικό μας όνειρο.
Το Αιγαίο άλλαξε˙ δεν είναι πια «αθώο». Τα νερά του δεν είναι πλέον τα ίδια… Το Αιγαίο έγινε θάλασσα των προσφύγων, υγρός τάφος απελπισμένων ανθρώπων, βίαιο σταμάτημα της ανεκπλήρωτης ζωής παιδιών και παιδιών. Έγινε πέρασμα για τη σωτηρία χιλιάδων και χιλιάδων προσφύγων που προσπαθούν να σωθούν από το θρησκευτικό μένος και τον όλεθρο του πολέμου, αλλά για πολλούς απ’ αυτούς θα είναι το τέλος της τραγικής ζωής των.
Δεν ευθύνεται το Αιγαίο. Οι ένοχοι είναι μακριά απ’ αυτό. Αλλά είναι το Αιγαίο το πεδίο της μαύρης σκιάς του θανάτου. Εδώ μορφοποιείται το αποτέλεσμα της σύγκρουσης των πολιτισμών, του αχαλίνωτου ιμπεριαλισμού, του σκοταδιστικού φονταμενταλισμού, της κλιμακούμενης τρομοκρατίας. Ακόμα και ένα αθώο παιδί που πνίγηκε σε συνθήκες βίαιου ξεριζώματος από την εστία του χαμένο μέσα από τα χέρια της μάνας του μετασχηματίζει το Αιγαίο μας.
Είναι φοβερό. Σ’ αυτά εδώ τα παράλια της Μικράς Ασίας, της Μιλήτου και της Εφέσου, στα παράλια των νησιών του Αιγαίου, της Σάμου και της Μυτιλήνης (…) ξεκίνησε το σκίρτημα της ελευθερίας της σκέψης και του ορθολογικού στοχασμού. Εδώ οι προσωκρατικοί φιλόσοφοί μας θα σημάνουν την αυγή του δυτικού πολιτισμού και των Διαφωτισμών, της απομάγευσης της φύσης και της συγκρότησης «ανοιχτών κοινωνιών». Εδώ σ’ αυτά τα νερά χιλιάδες χρόνια μετά χάνονται εκατοντάδες ζωές αθώων ανθρώπων που δεν έχουν καταπού να σιάξουν – οι Ευρωπαίοι φτιάχνουν φράχτες…
Κάθε ζωή που χάνεται δεν μπορεί να αθροίζεται. Κάθε ζωή που χάνεται είναι μια μεγάλη ενοχή για συγκεκριμένες πολιτικές και ιδεολογίες, για συγκεκριμένα κέντρα εξουσίας στην Ευρώπη, στην Αμερική, στην Ασία. Οι στρατιές των κατατρεγμένων του πολέμου στη Συρία δεν είναι σύμπτωμα ούτε φυσικού φαινομένου ούτε κοινωνικού συμβάντος. Είναι αποτέλεσμα της μάχης για αναδιανομή εδαφών και ενεργειακών πηγών με συγκρούσεις γεωστρατηγικών και συμφερόντων εξουσίας.
Ναι, την αθωότητα του Αιγαίου υπερασπίζονται οι κάτοικοι των νησιών μας με τον καθημερινό αγώνα τους για να περισώσουν τη ζωή των προσφύγων και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Εδώ η αλληλεγγύη δεν είναι φτηνή ιδεολογική διακήρυξη ούτε πολιτικό αίτημα σε συνθήκες εφησυχασμού˙ είναι άσκηση ζωής, έκφραση αγάπης. Εδώ το πιάσιμο του χεριού της απελπισμένης γυναίκας από τους εθελοντές διασώστες μέσα στα παγωμένα κύματα της θάλασσας, η προσφορά του ρούχου από τις οικογένειες των κατοίκων για να ζεστάνει το μουσκεμένο σώμα του ηλικιωμένου, η αγκαλιά στο μικρό παιδί από τις γιαγιάδες για να πάψει η καρδιά του να χτυπάει σαν τρομαγμένο σπουργίτι, το μοίρασμα του ψωμιού από τους μεροκαματιάρηδες επαγγελματίες για να καταλαγιάσει η μαυρίλα της ερήμωσης ψυχής και σώματος (…) είναι η θέληση μιας κοινωνίας να περισώσει όποια ζωή μπορεί και συνάμα να διασώσει την ιερότητα του προσώπου του ανθρώπου.
Ναι, το Αιγαίο δεν είναι ένοχο. Ζητάει κάθαρση. Απαιτεί να αρθεί η Ύβρις απέναντι στην ανθρώπινη ζωή! Η Ελλάδα της κρίσης δοκιμάζεται στα νερά του Αιγαίου μας. Εδώ μπορεί η κοινωνία μας να υπερβεί την εικόνα της δικής της παρακμής. Να καταδείξει το σεβασμό στους κατατρεγμένους ως υπέρτατη αξία ανθρωπισμού. Πρώτη φορά το Αιγαίο δεν μας καλεί καλοκαίρι. Μας «καλεί» μέσα στο καταχείμωνο να ξαναβρούμε τη χαμένη αθωότητά μας που τη ρήμαξε ο καταναλωτισμός και η λατρεία του χρήματος, να αναστοχαστούμε στην ουσία και στο νόημα της ζωής…
Ναι, το Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης αξίζει εδώ να δοθεί. Όχι σαν επιβράβευση κάποιων αλλά κυρίως σαν ενοχή όλων εκείνων των κέντρων εξουσίας και των ιδεολογιών του μίσους που οδηγούν αθώους ανθρώπους στο θάνατο. Μόνο τότε θα έχει νόημα το βραβείο στους κατοίκους του Αιγαίου. Αυτό πρέπει να είναι ένα ξεχωριστό Νόμπελ Ειρήνης. Δεν θα δοθεί πρωτίστως για να τιμηθούν κάποιοι άνθρωποι για την προσφορά τους σε δοκιμαζόμενους από τα δεινά του πολέμου. Πρέπει να δοθεί εδώ για να μην ξεχνάμε τη φρίκη της βαρβαρότητας και τα σκοτάδια του μεσαίωνα. Για να γίνει το Βραβείο Ειρήνης σύμβολο του αγώνα των λαών για ειρήνη. Δεν αρκεί να δοθεί απλά και μόνο το Βραβείο. Απαιτείται συνάμα και αγώνας για να καταδειχτεί η βαθύτερη αγωνία ανθρώπων και λαών για το πρώτιστο αγαθό της Ειρήνης.
