Στον πυρήνα των θέσεών του για ένα Εθνικό Σχέδιο ανάπτυξης της Παιδείας με ριζικές τομές σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης αναφέρθηκε ο υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Νίκος Φίλης, ανοίγοντας, σήμερα σε αίθουσα του υπουργείου, τις εργασίες της Επιτροπής Εθνικού και Κοινωνικού διαλόγου. Τα κυριότερα σημεία της ομιλίας του Νίκου Φίλη είναι τα εξής:
1. Δεν θα βγούμε από την κρίση, εάν δεν ιεραρχήσουμε ως προτεραιότητα τη μεταρρύθμιση της εκπαίδευσης και ευρύτερα την ανασυγκρότηση του κοινωνικού κράτους. Σήμερα, ο Διάλογος πρέπει να ξεκινήσει από ένα και μόνον προαπαιτούμενο: η μεταρρύθμιση να ξαναποκτήσει την ιστορικά προσδιορισμένη έννοιά της, δηλαδή την ικανοποίηση της δημοκρατικής αξίωσης για ισότητα μέσω και του σχολείου. Δεν προτιθέμεθα να πραγματοποιήσουμε άλλον έναν διάλογο από τα πάνω, ανάμεσα σε τεχνοκράτες της εκπαίδευσης. Θα οργανώσουμε κύκλους συζητήσεων και αναζητήσεων, με ευρεία κοινωνική συμμετοχή, ειδικότερα δε, με την αδιαμεσολάβητη συμμετοχή των εκπαιδευτικών. Μετά τη μεταπολίτευση, υπήρξαν προσπάθειες μεταρρύθμισης που αποσκοπούσαν στο να ξαναενώσουν το νήμα που είχε κοπεί από την δικτατορία. Ωστόσο, εδώ και πολλά χρόνια η προωθητική δύναμη αυτών των προσπαθειών, έχει σταματήσει. Όχι μόνον γιατί έχει αλλάξει η κατάσταση, αλλά και γιατί υπήρξε η επέλαση της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας για το σχολείο.
2. Στη μεταρρύθμιση θα ακολουθήσουμε τη λογική σειρά: από την προσχολική ηλικία, έως και την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Σχεδιάζουμε την καθιέρωση 14χρονης υποχρεωτικής εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένης της 2χρονης υποχρεωτικής προσχολικής αγωγής. Τηναναμόρφωση της ειδικής αγωγής, μέσω του συστήματος της συνεκπαίδευσης, την καθιέρωση τουολοήμερου δημοτικού σχολείου παντού, την αλλαγή της δομής του Λυκείου και της συνακόλουθης πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Έχουμε συνείδηση ότι μιας τέτοιας έκτασης μεταρρύθμιση χρειάζεται χρόνο, πόρους και σχεδιασμό. Χρειάζεται διακομματική συνεννόηση και κοινωνική συναίνεση. Γι΄αυτό η μεταρρύθμιση δεν εξαντλείται σε ένα-δυό χρόνια, ούτε σε μία τετραετία. Είναι έργο πνοής. Ως πρώτο βήμα για την αξιοποίηση του νέου επιστημονικού δυναμικού, από την σχολική χρονιά 2016-2017, θα προχωρήσουμε σε μόνιμους διορισμούς χιλιάδων εκπαιδευτικών, μετά από μία πενταετία κατά την οποία αποχώρησαν 30.000 εκπαιδευτικοί και έγιναν ουσιαστικά μηδενικοί διορισμοί. Η κυβέρνηση, θα επιδιώξει να αναστρέψει το καθοδικό σπιράλ της δημόσιας χρηματοδότησης, με στόχο τη σύγκλιση των εκπαιδευτικών δαπανών με τον ευρωπαϊκό μέσον όρο.
3. Στόχος του Διαλόγου είναι να συνδυάσει εμπειρία και επιστημονική γνώση, καθώς και να αξιοποιήσει την διεθνή εμπειρία.
4. Το χρονοδιάγραμμα του διαλόγου προβλέπει ότι από τα μέσα Ιανουαρίου ως τα μέσα Μαρτίου, θα οργανωθούν δημόσιες συζητήσεις για επιμέρους θέματα σε εβδομαδιαία βάση. Ως το τέλος Μαρτίου η Επιτροπή Διαλόγου θα έχει καταρτίσει το πρώτο σχέδιο της Έκθεσης, το οποίο έως το τέλος Απριλίου θα τεθεί σε δημόσια συζήτηση. Παράλληλα, η Επιτροπή Μορφωτικών Υποθέσεων της Βουλής θα προχωρεί τον δικό της προγραμματισμό, με διακομματική συνεννόηση. Στο τέλος Απριλίου θα συνταχθεί η Έκθεση για τις προτεραιότητες των αλλαγών στην εκπαίδευση.
Στην εισήγησή του ο πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικού και Κοινωνικού Διαλόγου για την Παιδεία, Αντώνης Λιάκος, τόνισε ότι «αρχίζοντας από τα κάτω προς τα πάνω, επομένως από το δημοτικό και το γυμνάσιο, στις πλέον πιο φτωχές και λαϊκές περιοχές, σε περιοχές με μεταναστευτικούς πληθυσμούς, ή στις απομακρυσμένες περιοχές, θα δημιουργήσουμε ένα δίκτυο πρότυπων δράσεων που θα μεταφέρει πολιτισμικούς πόρους στα παιδιά και τους γονείς και θα κάνει το σχολείο πολιτισμικό κέντρο με κυριολεκτικά ολοήμερη και εβδομαδιαία λειτουργία με μια πλούσια προσφορά δράσεων και προγραμμάτων. Θα δημιουργήσουμε μια ζώνη εκπαιδευτικής προτεραιότητας της οποίας στόχος θα είναι η καταπολέμηση των ανισοτήτων και των διακρίσεων με τη δημιουργία ενός δικτύου που θα μετατρέψει τα σχολεία σε εργαστήρια πολιτισμού. Εκεί, στις δύσκολες περιοχές, εκεί όπου υπάρχουν οι περισσότερες ανάγκες, εκεί θα δώσουμε τη δική μας μάχη αριστείας.»
Ο πρόεδρος της Επιτροπής επισήμανε ακόμη πως «θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι η δημόσια εκπαίδευση κάθε άλλο παρά δωρεάν και δημόσια στο σύνολό της είναι. Τα δίδακτρα παροχετεύονται εκτός των κύριων εκπαιδευτικών φορέων, σε παράπλευρους ιδιωτικούς φορείς. Π.χ. στο πανεπιστήμιο δεν υπάρχουν δίδακτρα, αλλά αυτά καταβάλλονται στα φροντιστήρια, πριν τα παιδιά φοιτήσουν στο πανεπιστήμιο. Πληρώνονται η εκμάθηση των ξένων γλωσσών, της μουσικής και του χορού, αλλά εκτός δημόσιου σχολείου. Τέλος η δυαδικότητα του εκπαιδευτικού συστήματος, δεν εμποδίζει να συνεχίζει το πανεπιστήμιο να λειτουργεί, στην πραγματικότητα ή στο φαντασιακό, ως μηχανισμός κοινωνικής ανόδου, επιβάλλοντας ένα σιδερένιο ζυγό πάνω στο εκπαιδευτικό σύστημα συνολικά, αρχίζοντας από το λύκειο το οποίο έχει εκμηδενίσει.»
Ο κ. Αντώνης Λιάκος κατέληξε λέγοντας πως «στο σχεδιασμό μας δεν θα πρέπει να χάσουμε από τα μάτια μας το στόχο μας. Την καταπολέμηση των διακρίσεων και τη μείωση των ανισοτήτων.»
Στην ομιλία της η Αναπληρώτρια υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Σία Αναγνωστοπούλου, είπε: «Χαιρετίζουμε την έναρξη του Εθνικού και Κοινωνικού διαλόγου για την Παιδεία που αφορά τόσο την εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες όσο και το περιεχόμενο και την κατεύθυνση της παιδείας του 21ου αιώνα. Το μεγάλο στοίχημα αυτού του διαλόγου είναι να ανιχνεύσει και να απαντήσει στα μεγάλα προβλήματα που θέτει μία εποχή κρίσης, επομένως και μετάβασης. Σε τέτοιες εποχές, όπου κοινωνικές ομάδες «σπρώχνονται» δια της βίας έξω από το τραίνο της ιστορίας, είναι σημαντικό η παιδεία να θέσει στο φως της ιστορίας αυτές ακριβώς τις ομάδες. Να κάνει (ξανακάνει) ορατές τις ομάδες που γίνονται αόρατες (φτωχά λαϊκά στρώματα, Ρομά, μετανάστες, φυλακισμένοι) από την κοινωνία. Σε αυτή την εποχή λοιπόν το ενδιαφέρον του διαλόγου πρέπει να επικεντρωθεί όχι μόνο στην τυπική εκπαίδευση αλλά και στην άτυπη. Σε αυτή την εκπαίδευση όπου ένα μεγάλο μέρος της νεολαίας ωθείται στην ιδιωτική εκπαίδευση (Ιδιωτικά Ι.Ε.Κ. κ.λ.π.), επομένως στις ατομικές λύσεις χωρίς ένταξη στο σύμπαν της «δημόσιας παιδείας».
Σε αυτό το πλαίσιο κρίσης αλλά και μετάβασης το κρίσιμο ερώτημα είναι: πως μπορεί η παιδεία να ξανακάνει όλα τα παιδιά και τους νέους «παιδιά ενός ίδιου θεού» και όχι «πολλών θεών.»
