Πρόκειται σαφώς για το βασανιστικό ερώτημα που όλοι όσοι είμαστε γονείς μικρών παιδιών καλούμαστε ν’ απαντήσουμε κάθε χρόνο τέτοιες μέρες! Μεταξύ των άλλων λόγων που τα μικρά παιδιά λατρεύουν αυτόν τον άγιο υπάρχει και μια προφανής σκοπιμότητα! Αν υπάρχει ο Άγιος Βασίλης, θα φέρει τα (πλούσια) δώρα του! Αν δεν υπάρχει, τα δώρα τα φέρνει ο μπαμπάς, η μαμά ή κάποιος από τους λοιπούς συγγενείς! Άρα για τα παιδιά είναι… πιο συμφέρον να υπάρχει ο Άγιος Βασίλης, διότι σε τούτη την περίπτωση τα παιδιά επιλέγουν δώρο χωρίς περιορισμούς, καθότι ο Άγιος Βασίλης – ως γνωστόν – διαθέτει την δυνατότητα να χαρίζει οποιοδήποτε δώρο λαχταρά η ψυχή μας! Σε κάθε άλλη περίπτωση το δώρο το επιλέγει κάποιος κοντινός συγγενής και ίσως να μην ανταποκρίνεται στις επιθυμίες του παιδιού!
Κάπως έτσι εξηγείται μάλλον, σε πρακτικό επίπεδο, η έντονη επιμονή με την οποία τα μικρά παιδιά υπερασπίζονται με πάθος το δικαίωμά τους να πιστεύουν σ’ αυτόν τον καλό άγιο που φέρνει πολλά και ωραία δώρα την περίοδο των εορτών! Και πολύ καλά κάνουν, νομίζω, τα παιδιά και πιστεύουν! Από την άλλη, κανένα δίκιο δεν δίνω σ’ εμάς τους ενήλικες που συνεχίζουμε ν’ αμφισβητούμε την ύπαρξη του αγίου! Διότι ο Άγιος Βασίλης υπάρχει, ίσως όχι με τη μορφή που τόν έχουμε συνηθίσει, αλλά σίγουρα υπάρχει! Και το καλύτερο; Ο Άγιος Βασίλης δεν φέρνει τα δώρα του μόνο την περίοδο των εορτών αλλά μπορεί να τα φέρει σε όλη τη διάρκεια του χρόνου…
Σύμφωνα με την διαδικτυακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia, η ιστορία του Άγιου Βασίλη ξεκίνησε με το ποίημα «A Visit from St. Nicholas» (Μια επίσκεψη απ’ τον Άγιο Νικόλαο) που δημοσιεύτηκε το 1823. Η οπτικοποιημένη εκδοχή του «αγίου» πρωτοεμφανίστηκε στο περιοδικό «Harper’s Weekly» το 1863. Ο Αμερικανός εικονογράφος Τόμας Ναστ υπήρξε αυτός που απεικόνισε ζωγραφικά, για πρώτη φορά, τη μορφή του Santa Claus για χάρη του περιοδικού και συνέχισε να τη ζωγραφίζει μέχρι και το 1890. Αργότερα, η δημοφιλία του «αγίου» ενισχύθηκε ακόμα περισσότερο με το παιδικό βιβλίο «The Life and Adventures of Santa Claus» (Η ζωή και οι περιπέτειες του Άγιου Βασίλη) που δημοσιεύθηκε το 1902.
Το 1915 η εταιρία αναψυκτικών White Rock Beverages χρησιμοποίησε τον «άγιο», για να πουλήσει μεταλλικό νερό, ενώ το 1931 η γνωστή αμερικανική εταιρεία αναψυκτικών Coca-Cola παρουσίασε, για πρώτη φορά, τον Άγιο Βασίλη, ντυμένο στα χρώματά της, να μοιράζει ως… δώρα τα προϊόντα της. Ο Χέιντον Σάντμπλομ υπήρξε ο επίσημος σχεδιαστής της μορφής του Άγιου Βασίλη, όπως αυτή καθιερώθηκε στη διαφημιστική εκστρατεία της αμερικανικής εταιρίας. Η διαφήμιση αυτή είχε τόσο μεγάλη εμπορική επιτυχία που έμελλε να γίνει το πιο αναγνωρίσιμο σήμα της εταιρίας σε ολόκληρο τον κόσμο. Μάλιστα, με τη μακροχρόνια χρησιμοποίηση της μορφής του «αγίου» στις διαφημίσεις της Coca-Cola (μέχρι και σήμερα) παγιώθηκε και η γνωστή κόκκινη εμφάνισή του που προφανώς παραπέμπει στα χρώματα της Coca-Cola, ενώ κάπως έτσι καλλιεργήθηκε και η εντύπωση ότι ο «άγιος» υπήρξε επινόηση της ίδιας της εταιρίας, πράγμα βέβαια που δεν είναι απόλυτα ακριβές!
Είναι προφανές βέβαια ότι αυτός ο εμπορικός Άγιος Βασίλης της Coca-Cola ουδεμία σχέση έχει με τον Άγιο Βασίλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ο οποίος δεν είναι άλλος από τον Μέγα Βασίλειο, έναν από τους μεγάλους Πατέρες της Ορθοδοξίας. Ο Μέγας Βασίλειος έζησε στην Καππαδοκία τον τέταρτο αιώνα και αφιέρωσε τη ζωή του στη φιλανθρωπία. Στις ορθόδοξες εκκλησίες, σε αντίθεση με τον Άγιο Βασίλη της Coca-Cola, ο Μέγας Βασίλειος απεικονίζεται συνήθως… ψηλόλιγνος, μελαψός, με μαύρα μάτια και μαύρα γένια! Κατά την παράδοση, πέθανε την τελευταία μέρα του έτους 378 και εορτάζει την 1η Ιανουαρίου που, ως πρώτη ημέρα του εκάστοτε νέου έτους, θεωρείται ότι φέρνει ευλογία και καλή τύχη. Την 1η Ιανουαρίου, εξάλλου, γίνεται και η ανταλλαγή των καθιερωμένων δώρων, σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, σε αντίθεση με τη δυτική συνήθεια που θέλει τα δώρα να ανταλλάσσονται τα Χριστούγεννα!
Ο υπέρβαρος, ερυθροντυμένος, ασπρογένης και με ροδοκόκκινα μάγουλα Άγιος Βασίλης της Coca-Cola δεν έχει καμία σχέση βέβαια ούτε με τον «Άγιο Βασίλη» της Καθολικής Εκκλησίας που ουσιαστικά ταυτίζεται με τον Άγιο Νικόλαο, που επίσης ήταν γνωστός για τη φιλανθρωπία και τη γενναιοδωρία του. Μάλιστα, στην ιστορία του Αγίου Νικολάου οι βορειοευρωπαϊκοί λαοί, σταδιακά, προσέθεσαν στοιχεία των δικών τους παραδόσεων, όπως το χιονισμένο χωριό στη Λαπωνία, οι τάρανδοι, τα ξωτικά, το έλκηθρο, το άστρο του Βορρά, οι μεγάλες κάλτσες μέσα στις οποίες ο άγιος αφήνει τα δώρα του, κ.ά. Όλ’ αυτά τα στοιχεία, σταδιακά και μεθοδικά, συνδέθηκαν αναπόσπαστα με τον Άγιο Βασίλη της Coca-Cola, συμπληρώνοντας και ολοκληρώνοντας την εικόνα του πιο αγαπημένου «αγίου» των παιδιών!
Αν ρωτήσει κανείς σήμερα ένα μικρό παιδί, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, στην Ευρώπη, στην Αμερική, στην Ασία ή στην Αφρική, για το αν υπάρχει αυτός ο καλοσυνάτος και χοντρούλης παππούς με το χαρούμενο πρόσωπο, το κόκκινο κουστούμι, το κόκκινο καπέλο και την κόκκινη κάπα, τη μεγάλη μαύρη ζώνη και τις μαύρες μπότες, τα ροδαλά μάγουλα, τα φωτεινά μάτια και τα ακόμα πιο φωτεινά λευκά δόντια, δεν υπάρχει καμία περίπτωση να πάρει αρνητική απάντηση! Αυτός άλλωστε είναι και ο πραγματικός «θρίαμβος» του σύγχρονου καταναλωτικού τρόπου ζωής, να κατασκευάσει και να αξιοποιήσει, για εμπορικούς και μόνο σκοπούς, έναν ολόκληρο «άγιο» που φέρνει τα δώρα του κυρίως σ’ εκείνα τα παιδιά που κατάγονται από οικογένειες με μεγαλύτερη καταναλωτική δυνατότητα και, σε αντίθεση με τους Άγιους Βασίληδες της Ορθόδοξης και της Καθολικής Εκκλησίας που προσέφεραν ανιδιοτελώς την αγάπη, τη φιλανθρωπία και τη δικαιοσύνη τους σε κάθε άνθρωπο ανεξαιρέτως, ο «κατασκευασμένος» Άγιος Βασίλης της Coca–Cola προσφέρει τα δώρα του μόνο σ’ εκείνα τα παιδιά που παραμένουν «καλά παιδιά» σε όλη τη διάρκεια του έτους!
Είναι δυνατόν να μην υπάρχει ένας τέτοιος Άγιος που κάνει την εμφάνισή του σε όλες τις βιτρίνες των εμπορικών καταστημάτων, σε όλες τις εορταστικές εκδηλώσεις των σχολείων, σε όλα τα παιδικά πάρτι της εποχής των χριστουγεννιάτικων και πρωτοχρονιάτικων διακοπών; Είναι δυνατόν να μην υπάρχει ένας Άγιος ο οποίος με την παρουσία του και μόνο, ουσιαστικά, έχει στιγματίσει τόσο καθοριστικά, έχει αλλοιώσει τον ίδιο τον χαρακτήρα μιας αμιγώς θρησκευτικής εορτής (αυτής των Χριστουγέννων), μετατρέποντάς την σε μια υπερβολή κατανάλωσης, σε μια υπερβολή βιομηχανικής παραγωγικότητας, σε μια υπερβολή υλικών απολαύσεων, σε μια υπερβολή παραγωγής υποκουλτούρας, τόσο ισχυρής ώστε να συγκαλύπτει ακόμα και τα πιο ακριβά ανθρώπινα μηνύματα των Χριστουγέννων;
Προφανώς και δεν είναι δυνατόν! Ο Άγιος Βασίλης υπάρχει! Και υπάρχει, διότι… έχουμε ανάγκη να υπάρχει! Διότι, όσο είμαστε παιδιά, εναποθέτουμε όλες τις ελπίδες μας για όμορφες στιγμές και πολλή χαρά σ’ αυτόν τον φανταστικό παππούλη που πιστεύουμε ότι υπάρχει, παρότι μέσα μας διατηρούμε πάντα ορισμένες, μάλλον λιγοστές, αμφιβολίες! Και όταν μεγαλώσουμε, από τον φανταστικό αυτό «άγιο» αποκομίζουμε τη νοσταλγική διάθεση μιας παιδικότητας που έχει χαθεί ανεπιστρεπτί, τη νοσταλγική αντίληψη των Χριστουγέννων της παιδικής μας ηλικίας, τη ρομαντική εντύπωση ενός κόσμου ιδεατού, όπως ακριβώς αυτός αποκαλύπτεται μόνο μέσα στις αγνές ψυχές των παιδιών και, εν τέλει, αποκομίζουμε όλα τα όνειρα και τις ελπίδες για ένα καλύτερο παρόν και μέλλον, που μάς γεμίζουν με πολύτιμη αισιοδοξία στον αγώνα της ζωής! Τα έχουμε ανάγκη αυτά τα συναισθήματα και ίσως τα έχουμε ανάγκη πολύ περισσότερο ακόμα και από τα ίδια τα παιδιά μας!
Δεν είναι ντροπή να το παραδεχθούμε! Έχουμε ανάγκη έναν «Άγιο Βασίλη» να μάς χαρίζει την πίστη ότι μπορούμε να πετύχουμε ακόμα και τους πιο δύσκολους, ακόμα και τους πιο απαιτητικούς στόχους! Και αυτόν τον «Άγιο Βασίλη» τόν έχουμε ανάγκη καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους και όχι μόνο τα Χριστούγεννα ή την Πρωτοχρονιά! Ευτυχώς για εμάς τους μεγάλους, αυτός ο Άγιος Βασίλης υπάρχει! Υπάρχει, όταν πιστεύουμε…
Καλές γιορτές σε όλες και όλους μας με πολλή αγάπη και υγεία!
