Ο άνθρωπος δεν είναι ένας μικρός σκληρός πυρήνας, ένα μικρό καλοσχηματισμένο άγαλμα, πραγματικό και αυθεντικό, μόνιμο και σταθερό. Ο άνθρωπος είναι μια δυναμική διαδικασία, η οποία πραγματοποιείται μέσα από την εξέλιξη και την αλλαγή. Στη δυναμική αυτή διαδικασία βασικό ρόλο και κινητήρια δύναμη αποτελεί η λήψη αποφάσεων. Αυτή καθορίζει και καθορίζεται συγχρόνως από τον τρόπο που σκεφτόμαστε, νιώθουμε και πράττουμε. Η λήψη αποφάσεων σχετίζεται και συνοδεύει την πορεία της γνώσης του εαυτού μας, καθώς και την επικοινωνία μας με τους άλλους. Μέσα από τις αποφάσεις μας αποκτούμε επίγνωση των αντιδράσεων και των συμπεριφορών μας, βάσει των προτύπων του παρελθόντος και μέσα πάλι από αποφάσεις σχεδιάζουμε το μέλλον μας.
Όλοι μας παίρνουμε αποφάσεις κάθε στιγμή της ζωής μας. Αποφάσεις μικρές, χωρίς βαρύτητα και συνέπειες και αποφάσεις σημαντικές. Η «σωστή» λήψη απόφασης, αυτή που γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να προάγει την αυτογνωσία, έχει ως φυσικό επακόλουθο και την ανάπτυξη υγιούς και δυνατής επικοινωνίας, που συντελείται με εντιμότητα και ειλικρίνεια. Η εξάσκηση στη σωστή λήψη απόφασης εξασφαλίζει στις ανθρώπινες υπάρξεις ισορροπία αισθήσεων, συγκινήσεων, διάνοιας και θέλησης. Πρώτα έρχονται σε επαφή και συντονίζονται με τις συγκινήσεις τους και έπειτα αποκτούν επίγνωση για τις ανάγκες και τις σχέσεις τους με τους άλλους.
Στα πρώτα χρόνια της ζωής μας στηριζόμαστε κυρίως στους άλλους, αλλά ακόμα και τότε μπαίνουμε συνειδητά ή ασυνείδητα στη διαδικασία λήψης απόφασης. Το παιδί διαλέγει τα παιχνίδια του ανάμεσα σε πλήθος άλλων παιχνιδιών, διαλέγει πως θα φερθεί στους γονείς του, διαλέγει πως θα φερθεί στα αδέρφια του, διαλέγει τους συντρόφους του παιχνιδιού ή αφήνεται να το διαλέξουν, διαλέγει τους συμμαθητές του, διαλέγει τα χόμπυ του.
Γιατί είναι, όμως, σημαντικό το να μάθει κανείς να παίρνει αποφάσεις;
Η απάντηση είναι για να μεγαλώσει και να γίνει ώριμος ενήλικας (Καλογήρου). Με την απόφαση αναλαμβάνεις τις δικές σου ευθύνες, γίνεσαι κύριος του εαυτού σου, χρεώνεσαι τα λάθη σου και δεν κατηγορείς τους άλλους γι’ αυτά, γίνεσαι κύριος της κατάστασης. Έτσι, γίνεσαι και ώριμος ενήλικας καθώς ξέρεις τι ζητάς από τη ζωή, τι να διαλέξεις, τι να απορρίψεις, πότε πρέπει να πεις «ναι» και πότε «όχι», τι να αποφασίσεις και πότε είναι η κατάλληλη στιγμή της απόφασης. Όλη αυτή η διαδικασία αυξάνει την αυτοπεποίθηση, το αυτοσυναίσθημα, την αυτοεκτίμηση και την ανεξαρτησία σου. Μ’ αυτόν τον τρόπο παίρνεις τη ζωή στα χέρια σου.
Μοιάζει, βέβαια, δύσκολη διαδικασία και πράγματι χρειάζεται αρκετή εξάσκηση στο να μάθει κανείς να παίρνει αποφάσεις. Μάλιστα, γίνεται εφικτό μόνο όταν αναπτύσσουμε την πρωτοβουλία, αυξάνουμε την κρίση, την ελεύθερη σκέψη, θέτουμε στόχους και γνωρίζουμε βαθιά τον εαυτό μας. Και φυσικά δεν πρόκειται για μια διαδικασία που είναι αυθόρμητη και μηχανική, ούτε που συμβαίνει από τη μια στιγμή στην άλλη. Αντίθετα, είναι η πορεία μιας ολόκληρης ζωής. Με τον τρόπο αυτό, οι ανθρώπινες υπάρξεις είναι πολύ κοντά στην «πραγματικότητά» τους και μπορούν ταυτόχρονα να δουν και να σεβαστούν την «πραγματικότητα» των άλλων. Και όλα αυτά μπορούν να φανούν πιο παραστατικά στις ακόλουθες ιστοριούλες:
«Μια φεγγαρόλουστη βραδιά δύο βατράχια χοροπηδούσαν στο χορτάρι και ξαφνικά έπεσαν μέσα σ’ έναν κάδο με γάλα. Τα τοιχώματα του κάδου ήταν κατακόρυφα και ολισθηρά. Ο μεγαλύτερος βάτραχος που ήταν σοφός, είπε: «Ποιο το όφελος να προσπαθήσουμε να βγούμε έξω; Ποτέ δεν θα τα καταφέρουμε». Έτσι, αποφάσισε να εγκαταλείψει το «μάταιο» αγώνα και πνίγηκε. Ο μικρότερος βάτραχος όμως δεν ήταν ακόμα τόσο σοφός. Συνέχιζε να σκαρφαλώνει ασταμάτητα ώσπου από τα πολλά χτυπήματα των ποδιών του, το γάλα έπηξε και έγινε ένα κομμάτι βούτυρο. Έτσι, το επόμενο πρωί ο νεαρός βάτραχος βρέθηκε καθισμένος σώος και αβλαβής πάνω σ’ ένα κομμάτι βούτυρο. Είχε αποφασίσει να μην εγκαταλείψει τον αγώνα».
Υπάρχει, όμως, και μια αντίθετη θεώρηση απ’ όπου θα καταλάβουμε ακόμη πιο καλά το πόσο σημαντικό είναι να ξέρεις πότε και τι ακριβώς να αποφασίσεις να κάνεις σε μια δεδομένη στιγμή:
«Ο Δούναβης είναι ένα υπέροχο ποτάμι που διασχίζει τη Βιέννη και τα νερά του είναι σχετικά ζεστά. Μια από τις μεγαλύτερες απολαύσεις, μάλιστα, είναι να μπαίνεις στο ποτάμι και ύστερα να κολυμπάς προς τα κάτω, αφήνοντας το νερό να σε παρασύρει μέσα από καταπράσινες όχθες. Ωστόσο, κάθε χρόνο γίνονται αρκετά δυστυχήματα, επειδή σε ορισμένα σημεία το ρεύμα σχηματίζει δίνες και οι άνθρωποι παρασύρονται και πνίγονται. Κάποτε, λοιπόν, ένας δάσκαλος κολύμβησης είπε στον Dreikurs πως η δίνη δε δημιουργεί αναγκαστικά δυστύχημα όταν μάθεις να περιμένεις ένα λεπτό κρατώντας την αναπνοή σου. Γιατί όπως ακριβώς το νερό σε τραβά προς τα κάτω, έτσι και σε λίγο σε ξανασπρώχνει στην επιφάνεια. Επομένως, δεν υπάρχει κανένας απολύτως κίνδυνος. Πνίγεται κανείς όταν προσπαθεί να κολυμπήσει ενάντια στο ρεύμα γιατί εξαντλεί τις δυνάμεις του. Το μυστικό της ζωής, συνεχίζει ο Dreikurs, είναι πότε θα αποφασίσεις να αγωνιστείς και πότε θα αποφασίσεις να στριφογυρίσεις με τη δίνη και να μάθεις να περιμένεις».
Και καταλήγουμε με την προσευχή των «Ανώνυμων Αλκοολικών»:
Θεέ μου, δώσ’ μου τη γαλήνη
να δεχτώ ό,τι δε μπορώ ν’ αλλάξω,
το θάρρος ν’ αλλάξω ό,τι μπορώ
και τη σοφία να ξεχωρίζω ανάμεσα στα δύο.
Αυτό ακριβώς χρειάζεται να ξέρει κανείς. Πότε να πολεμά για να αλλάξει μια κατάσταση και πότε όχι.
