Λωτοφάγοι

Συνεχίζουμε σήμερα τη σειρά των βίντεο με θέμα το αρχαίο θέατρο, τα οποία φτιάξαμε ως τμήμα του εκπαιδευτικού υλικού της Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ 31 του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου. Στη σειρά συμπεριλαμβάνονται ήδη ένα βίντεο για την Παράβαση στην Παλαιά Κωμωδία και ένα για τονΕπιρρηματικό Αγώνα. Το σημερινό βίντεο, που έχει διάρκεια δεκαπέντε περίπου λεπτών, αποτελείγενική εισαγωγή στην Παλαιά Κωμωδία ως θεατρικό είδος (η σειρά είναι λίγο ανάποδη, αλλά συγχωρέστε μας!).

To 2014 ανακηρύχθηκε δικαίως έτος Κώστα Μόντη, καθώς φέτος συμπληρώνονται εκατό χρόνια από τη γέννηση και δέκα χρόνια από τον θάνατο ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες Κυπρίους ποιητές του 20ου αιώνα. Σήμερα, 3 Μαρτίου, την επέτειο της θυσίας του Γρηγόρη Αυξεντίου, οι “Λωτοφάγοι” τιμούν από κοινού τους δύο ανεκτίμητους αυτούς ανθρώπους χαρίζοντάς σας τη μικρή ποιητική ανθολογία που ακολουθεί. Περιλαμβάνει τα καλύτερα ποιήματα που έγραψε ο Κώστας Μόντης για τον Γρηγόρη Αυξεντίου.

Σήμερα, 1η Μαρτίου, συμπληρώνονται δέκα χρόνια από τον θάνατο του Κώστα Μόντη, ενός από τους σπουδαιότερους Έλληνες Κύπριους ποιητές του 20ου αιώνα. Επειδή οι σπουδαίοι ποιητές δεν πεθαίνουν, απλά ” μετακομίζουν τους στίχους τους”, οι “Λωτοφάγοι” θα τιμήσουν τη μνήμη του Μόντη ανθολογώντας μερικά από τα πολλά ποιήματα που απηύθυνε, σε τρίτο ή και σε δεύτερο ενικό πρόσωπο, σαν φίλος προς φίλη, “Προς Ζωήν”. Κάποια από τα ποιήματα αυτά είναι εξομολογητικά, άλλα νοσταλγικά, άλλα ελαφρώς μελαγχολικά, τα περισσότερα όμως βγάζουν κάτι που μοιάζει σαν παιγνιδιάρικο μάλωμα, σαν το παράπονο του εραστή προς τη φευγαλέα του αγαπημένη. Στη συλλογή Πικραινόμενος εν Εαυτώ (1975), την κατεξοχήν εισβολική συλλογή του Μόντη, την πιο ελεγειακή, την πιο αληθινά πικραμένη, ο διάλογος εξελίσσεται σε κανονικό ερωτικό καυγαδάκι. Στα Κύπρια Ειδώλια (1980), συλλογή στην οποία η θνητότητα και η προοπτική του θανάτου προβάλλουν πιο αληθινές από ποτέ στα μάτια του ποιητή, λαμβάνει χώρα και η πιο εκτεταμένη συνομιλία με τη Ζωή.

Η Θεσσαλονίκη λοιπόν, η πάλαι ποτέ χοάνη των βαλκανικών λαών, που υποτάσσεται κι αυτή στη μοίρα του μεταπολεμικού ελληνισμού, είναι το μεγάθεμα στην πεζογραφία του Γιώργου Ιωάννου. Στενά συνυφασμένη με αυτό το θέμα της ιστορικής διαδρομής μιας πόλης είναι και η αφύπνιση της ερωτικής, και δη της ομοερωτικής, συνείδησης του ατόμου. Στον Ιωάννου, άλλωστε, η ατομική και η συλλογική εμπειρία, αμφότερες κατά κανόνα τραυματικές, συγκλίνουν, στον ίδιο ιστορικό χωροχρόνο και συχνά σε μια μοναδική, κυριολεκτικά και μεταφορικά “εκρηκτική” στιγμή, όπως φανερώνεται στο διήγημα “Η Σειρήνα” (από τησυλλογή Η Σαρκοφάγος, 1976). Στο διήγημα αυτό η παρθενική εμπειρία του πολέμου (ο πρώτος βομβαρδισμός) συμπίπτει ακριβώς με την παρθενική εμπειρία του “έρωτα” (την πρώτη ονείρωξη).

[ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το κείμενο που ακολουθεί είναι το πρώτο από τα τέσσερα του "Κύκλου της Θεσσαλονίκης". Δείτε τα υπόλοιπα εδώ, εδώ και εδώ]. Με τον Γιώργο Ιωάννου (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Γιώργου Σορολόπη, 1927-1985), με συνδέει προσωπικά η Θεσσαλονίκη και ειδικότερα η Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ., στην οποία ο Ιωάννου σπούδασε και στην οποία υπηρέτησε ως Βοηθός στην έδρα της Αρχαίας Ιστορίας. Η σκιά του περιφέρεται ακόμη αισθητή στους διαδρόμους και τα σπουδαστήρια της Φιλοσοφικής. Ο Ιωάννου ανήκει στην πρώτη μεταπολεμική γενιάλογοτεχνών και μοιράζεται με τους συγχρόνους του πεζογράφους και ποιητές αρκετά κοινά χαρακτηριστικά: Τη νεωτερική τεχνοτροπία: οι πεζογράφοι αυτοί εγκαταλείπουν τις τεχνικές της παραδοσιακής αφήγησης (πλοκή, δομή, λογική αλληλουχία κ.λ.π.) για χάρη ενός τρόπου που υιοθετεί τεχνικές που μέχρι πρότινος τελούσαν υπό την αποκλειστική κυριότητα της ποίησης: μεταφορά, αλληγορία, συμβολισμός, συνειρμική γραφή (δείτε περισσότερα στο μεστό ιστολόγιο των ΕΑΠιλέκτων).

Το ποίημα συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή «Μαραμπού» 1933 και αφιερώνεται «Στο κορίτσι από το Βόλο». Το “Καραντί” παρά ταύτα δεν έχει προφανή ερωτικό χρωματισμό μέχρι τους τελευταίους έξι στίχους, στους οποίους αναδύεται και πάλι το γνωστό, αινιγματικό Εσύ του Καββαδία, το οποίο — και εδώ — αποτυγχάνει, αστοχεί και απομακρύνεται τόσο αιφνιδιαστικά όσο εισάγεται. Και στο ποίημα αυτό εναλλάσσονται, ως συνήθως, εικόνες κίνησης και ακινησίας· εικόνες μιας αέναης πορείας που όμως ισοδυναμεί με φθαρτική, αρρωστημένη στασιμότητα· και όλα αυτά περιβεβλημένα με μια διάχυτη αίσθηση του παραλόγου και της ματαιότητας. «Καραντί» είναι η φουσκοθαλασσιά, κλυδωνισμός του οποίου η αιτία είναι κρυφή, βαθιά και μακρινή, εν τέλει ακατανόητη στο συνειδητό.