Λωτοφάγοι

Η Παράβαση της κωμωδίας του Αριστοφάνη Θεσμοφοριάζουσαι εκτείνεται από τον στίχο 784 μέχρι τον στίχο 844. Η έναρξή της ανακοινώνεται ρητά: ἡμεῖς τοίνυν ἡμᾶς αὐτὰς εὖ λέξωμεν παραβᾶσαι (784). Στις Θεσμοφοριάζουσες, η Παράβαση είναι ιδιόμορφη: διατηρείται μεν, αλλά δεν έχει ούτε την τυπική δομή ούτε το συνηθισμένο περιεχόμενο, όπως το συναντάμε, π.χ., στις κωμωδίες που έγραψε ο Αριστοφάνης στην πρώτη περίοδο της καριέρας του (πριν το 421 π.Χ.). Ως προς αυτές της τις αποκλίσεις, η παράβαση των Θεσμοφοριαζουσών θυμίζει αρκετά την αναλόγως ιδιότυπη παράβαση της Λυσιστράτης, η οποία επίσης διδάχθηκε το 411 π.Χ. Μια τυπική παράβαση Παλαιάς Κωμωδίας κατά κανόνα χωρίζει την πλοκή του έργου στα δύο και εκφωνείται όταν πια ο Κωμικός Ήρωας έχει υπερνικήσει τους αντιπάλους του, έχει στρέψει τον χορό με το μέρος του (συνήθως στην κωμωδία ο χορός, ή έστω ένα από τα δύο του ημιχόρια, ξεκινά με εχθρικές διαθέσεις έναντι του πρωταγωνιστή) και τώρα πια δεν απομένει παρά να δρέψει (στο δεύτερο μέρος της κωμωδίας) τους καρπούς των κόπων του.

Ο χορός υπήρξε κυρίαρχος στα πρώτα στάδια εξέλιξης της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, αλλά σταδιακά ο ρόλος και η σημασία του μειώθηκαν. Σχολιάστε αναφερόμενοι στις ιστορικές εξελίξεις που έλαβαν χώρα κατά τον 5ο και τον 4ο αιώνα π.Χ. «Γενέθλια» της τραγωδίας θεωρείται η στιγμή κατά την οποία ο Θέσπις ὑπεκρίθη τῷ χορῷ, δηλαδή υπεισήλθε σε διάλογο με τον κορυφαίο του χορού, κατά πάσα πιθανότητα μεσούσης μιας παράστασης διθυράμβου. Είναι πολύ πιθανόν, αν κρίνουμε από τους Πέρσες και από τις λοιπές γνωστές τραγωδίες του Αισχύλου, ότι ο τραγικός χορός στα πρώτα 50-60 χρόνια της ζωής του είδους —τότε αριθμούσε 12 μέλη — είχε ιδιαίτερα ενισχυμένο ρόλο στην παράσταση και ποσοτικά και ποιοτικά. Με τον Σοφοκλή συνδέεται η αύξηση των μελών του τραγικού χορού από 12 σε 15.

Αναφερθείτε στις πιο σημαντικές εξελίξεις στην ιστορία των ὑποκριτῶν από τις αρχές του 5ου ως τον 4ο αιώνα. (απαρχές του είδους, καινοτομίες) Ο Θέσπις θρυλείται ως ο δημιουργός της τραγωδίας, εφόσον ως εξάρχων του διθυράμβου ὑπεκρίθη τῷ χορῷ, δηλαδή ενεπλάκη σε διάλογο μαζί του. Η παράδοση αποδίδει στον Αισχύλο την εισαγωγή του δεύτερου υποκριτή και στον Σοφοκλή την εισαγωγή του τρίτου. Η εισαγωγή του τρίτου υποκριτή έγινε οπωσδήποτε πριν τον 458, χρονολογία κατά την οποία ανεβαίνει η τριλογία του Αισχύλου Ορέστεια (458 π.Χ.).

Απαριθμήστε τις διαφορές ανάμεσα στα Μεγάλα Διονύσια και τα Λήναια ως προς (i) την οργάνωση και το πρόγραμμα των θεατρικών αγώνων· και (ii) ως προς τη σύνθεση του κοινού. Τα Λήναια λάμβαναν χώρα κατά τον μήνα Γαμηλιώνα (Ιανουάριος-Φεβρουάριος), ενώ τα Διονύσια κατά τον Ελαφηβολιώνα (Μάρτιος-Απρίλιος). Υπεύθυνος για τη διοργάνωση των Ληναίων ήταν ο ἄρχων βασιλεύς, ενώ για τα Διονύσια ο ἄρχων ἐπώνυμος. Το κοινό των Ληναίων ήταν αποκλειστικά αθηναϊκό, ενώ των Διονυσίων ήταν πανελλήνιο, αφού τον Γαμηλιώνα ήταν πια ξανά εφικτή η ναυσιπλοΐα.

Με τη σημερινή εγκαινιάζεται σειρά αναρτήσεων, η οποία εξετάζει κυρίως θεσμικά και οργανωτικά ζητήματα του αρχαίου θεάτρου. Οι αναρτήσεις έχουν τη μορφή των ερωταποκρίσεων. Οι ερωτήσεις που συμπεριλαμβάνονται έχουν κατά καιρούς τεθεί στις τελικές εξετάσεις της Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ 31: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρου του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου, εξ ου και η αποσπασματικότητα-επιλεκτικότητα των πληροφοριών που παρέχονται.

Αφενός, o απόλυτος διαχωρισμός μεταξύ μύθου και ιστορίας είναι σύλληψη των πραγμάτων που ανάγεται στους νεότερους χρόνους, όχι στην αρχαία Ελλάδα. Αφετέρου, ο όρος ιστορική τραγωδία κινδυνεύει να δώσει την εντύπωση ότι πρόκειται για έργο το οποίο επιχειρεί να αφηγηθεί τα γεγονότα με την ακρίβεια, την αντικειμενικότητα και τη μεθοδολογία του ιστορικού ή έστω με τον τρόπο με τον οποίο ιστορικά έπη, όπως οι Κτίσεις, π.χ., επιχειρούσαν «να εξακριβώσουν μια εποχή». Οι Πέρσες δεν επιχειρούν σε καμία περίπτωση να κάνουν κάτι τέτοιο· ούτε και ανταποκρίνεται στη φύση της τραγωδίας τέτοιο εγχείρημα. Οι Πέρσες δεν δεσμεύονται να καταγράψουν την ιστορική αλήθεια με κάθε ακρίβεια και λεπτομέρεια· πάντως όμως δεν αλλοιώνουν (ούτε και θα ήταν δυνατό να το πράξουν) το γενικό περίγραμμα των γεγονότων και το πνεύμα της εποχής.