Advertisement

Σύντομο υπόμνημα στο ποίημα “Kuro Siwo” του Νίκου Καββαδία

Ένα ακόμη ποίημα στο γνωστό αφαιρετικό αφηγηματικό σχήμα που χαρακτηρίζει τη συλλογή “Πούσι” (1947). Αυτή η τάση προς τον συμβολισμό και την αφαίρεση είναι σαφώς επαυξημένη στο “Πούσι” συγκριτικά με το “Μαραμπού”, όπου ο ποιητικός λόγος ήταν πολύ λιγότερο υπαινικτικός και πλάγιος. Η νεωτερική αφαιρετικότητα θα κορυφωθεί στο “Τραβέρσο” (1975″). Στο ποίημα “Kuro Siwo”, η αφηγηματική φωνή περιγράφει άλλο ένα τυπικό, δηλαδή παλίνδρομο και τελικά ατέρμονο και αδιέξοδο, καββαδιακό ταξίδι στον χώρο και στον χρόνο: μπροστά, στον Νότο και την ομίχλη· πίσω, στην ανάμνηση και τον εφιάλτη· και εν τέλει στο πουθενά, σε μια τυφλή πορεία στο θαλάσσιο άπειρο.

Σύντομο υπόμνημα στο ποίημα “Μαρέα” του Νίκου Καββαδία

[Ακούστε το ποίημα εδώ σε μελοποίηση Θάνου Μικρούτσικου και εκτέλεση Γιάννη Κούτρα και Χρίστου Θηβαίου. Εδώ μπορείτε να διαβάσετε το ανάλογο υπόμνημά μας στο ποίημα "Καφάρ" και εδώ στο "Καραντί"] “Είναι αξιοπερίεργο”, γράφει χαριτωμένα συνάδελφος blogger, “πως ενώ δεν καταλαβαίνεις σχεδόν ούτε μια λέξη, δεν βγάζεις ένα νόημα, [το ποίημα "Μαρέα"] σε πιάνει…”. Πρόκειται πράγματι για ένα από τα συμβολικότερα, κρυπτικότερα ποιήματα του Καββαδία, ένα bricolage ναυτικών όρων, αστρονομικών (και αστρολογικών) υπαινιγμών, ανθρωπωνυμίων, τοπωνυμίων, εικόνων και πυρηνικών περιγραφών της ζωής σ’ ένα καράβι που φαίνεται να ταξιδεύει διηνεκώς·

Σύντομο υπόμνημα στο ποίημα “Σταυρός του Νότου” του Νίκου Καββαδία

Το ποίημα συμπεριλαμβάνεται στο “Πούσι” (1947) και αφιερώνεται στον Γιώργο Θεοτοκά, ο οποίος, όπως μας πληροφορεί ο Φίλιππος Φιλίππου, τρία χρόνια πριν τη δημοσίευση αυτής της συλλογής, σε άρθρο του στο περιοδικό “Ορίζοντες” (τεύχος 9-10, 1944) είχε εκφραστεί θετικά για το νεανικό “Μαραμπού” (1933) θεωρώντας ότι η συλλογή αυτή εκπροσωπούσε την ελπίδα να ανθήσει κάποτε μια ελληνική ναυτική ποίηση. Η σχέση του Καββαδία πάντως με τη γενιά του 1930 ήταν προβληματική, αφού, παρά τον ενθουσιασμό που προκάλεσε το “Μαραμπού”, ο Καββαδίας θεωρούσε πως οι εκπρόσωποι της ποιητικής αυτής γενιάς δεν του απέδωσαν την αναγνώριση που του άρμοζε. Φέρεται μάλιστα να είχε ιδιαίτερο παράπονο από τον Σεφέρη (δείτε περισσότερα σε αυτό το βίντεο). Το ποίημα είναι αφηγηματικό και εφάπτεται σε πολλά σημεία με τα ποιήματα “William George Allum” και “Ένα Μαχαίρι” από το “Μαραμπού”.

Σύντομο υπόμνημα στο ποίημα “Στεριανή Ζάλη” του Νίκου Καββαδία

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το ποίημα συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή “Πούσι” (1947) και αφιερώνεται στον ποιητή και θεατρικό συγγραφέα Νίκο Τουτουντζάκη. Η έννοια της “στεριανής ζάλης” περιγράφει το αίσθημα που βαραίνει τον ναυτικό, όταν βρίσκεται στη στεριά. Πρόκειται για μια αίσθηση αστάθειας, ιλίγγου και αποπροσανατολισμού ανάλογη με τη ναυτία που προκαλεί στους στεριανούς η θάλασσα και που οφείλεται στο γεγονός ότι ο στεριανός νιώθει πως η στεριά είναι χώρος στον οποίο δεν ανήκει. Για τη “στεριανή ζάλη” βλ. περισσότερα στη σχετική μας σημείωση στο ποίημα “Μαρέα”, όπου παρατίθεται και ενδεικτικό απόσπασμα από τη “Βάρδια”.

Σύντομο υπόμνημα στο ποίημα “Καφάρ” του Νίκου Καββαδία

Το ποίημα ανήκει στη συλλογή “Μαραμπού”, δεν κυκλοφόρησε όμως στην αρχική έκδοση του 1933, αλλά προστέθηκε στη δεύτερη (1947), μαζί με τα ποιήματα «Coaliers» και «Μαύρη λίστα». «Καφάρ» είναι η θλίψη, η μελαγχολία, μια κατάσταση πλήρους απάθειας και κατατονίας, μια κατάσταση ζωντανού θανάτου (από το γαλλικό cafard). Η επιλογή του γαλλικού όρου – γραμμένου με ελληνικούς χαρακτήρες – είναι βεβαίως ειρωνική: ο εξωτισμός της λέξης ορίζει ακριβώς την αιτία της θλίψης, την έλλειψη του εξωτισμού από τη ζωή του ποιητή, o οποίος έχει «των αναχωρήσεων τη μανία», αλλά είναι φυλακισμένος «στην ίδια πολιτεία παντοτινά». Το ποίημα κινείται στο κλίμα του γνωστότερου «Mal du Départ», επίσης από το “Μαραμπού”.

Ο Ρίτσος, ο Αυξεντίου και ο Καζαντζάκης

Χθες το βράδυ, ανήμερα της θυσίας του Γρηγόρη Αυξεντίου στον Μαχαιρά, ρίχνοντας τιμής ένεκεν, όπως συνηθίζω να κάνω κάθε χρόνο,