Του Νίκου Τσούλια
1822. Οι Έλληνες έχουν βγει στους δρόμους της επανάστασης. Έχουν συνειδητοποιήσει ότι ήλθε η ώρα, ότι πρέπει να τελειώσει η σκλαβιά, να βρουν το ξέφωτο του πεπρωμένου τους. Η ανάγκη για ελευθερία γίνεται πόθος και ξεσηκωμός. Ιδέες επαναστατικές και διαφωτιστικές έρχονται από την Ευρώπη. Η Γαλλική επανάσταση σημαίνει το τέλος του Μεσαίωνα, την απαρχή της νεωτερικότητας. Ένας νέος κόσμος γεννιέται.
1822. Ο αγώνας είναι σκληρός και ματωμένος, κρίσιμος και καθοριστικός, τίμιος και ωραίος. Οι ιδέες του Ρήγα και του Κοραή έχουν μπολιάσει για τα καλά τη σκέψη των σκλαβωμένων. Τίποτα δεν θα σταματήσει την ορμή της ιστορίας, τη θέληση ενός λαού για να διαφεντέψει τις τύχες του, να δημιουργήσει το μέλλον του με τα δικά του όνειρα.
1822. Ένα ελεύθερο κράτος κυοφορείται. Αλλά…
· Ποιος θα δώσει το φως στο νεογέννητο έθνος; τα Γράμματα!
· Ποιος θα ετοιμάσει το αυτεξούσιο του ξεσηκωμένου Γένους; η Εκπαίδευση!
· Ποιος θα εξυφάνει το καινούργιο δημιουργικό νήμα της συλλογικής αφήγησης των Ελλήνων; το Σχολείο!
· Ποιος θα ανοίξει το δρόμο για την κατάκτηση της πνευματικής ελευθερίας; Ο Διδάσκαλος!
Να ποιες είναι οι μεγάλες επιλογές των λαών και των κοινωνιών στους δύσκολους καιρούς…
Πελοποννησιακή Γερουσία, Τριπολιτσά 16.3.1822 προς Πελοποννησίους
Η Πελοποννησιακή Γερουσία
Προκηρύττει, ότι
Κάθε πεφωτισμένη διοίκησις έχει χρέος να φροντίζη δια την ανατροφήν των πολιτών, δια την ηθικήν, και δια την καλήν νομοθεσίαν, καθότι δι’ αυτών ο άνθρωπος εξ απαλών ονύχων ταυτίζεται με την αρετήν, γνωρίζει τα καθήκοντά του προς τον Θεόν, προς την πατρίδα και προς τους ομοίους του, και χειραγωγείται εις την οδόν της ευδαιμονίας.
Οι Λυκούργοι και Σόλωνες επλαστούργησαν Σωκράτας, Φωκίωνας, Θεμιστοκλέας, Αριστείδας, Δημοσθένεις, Πλάτονας και όλους τους αθανάτους ήρωας της Ελλάδος·ο δε Μωάμεθ κατεβύθισε την μητέραν της αρετής και της φιλοσοφίας εις τον ζόφον της αμαθείας, της κακοηθείας, και του εγκλήματος. Άρα ο άνθρωπος δεν γεννάται φύσει κακούργος, ή ενάρετος, αλλ’ η διοίκησις τον αποκατασταίνει τοιουτοτρόπον.
Δια τούτο η Σεβαστή Πελοποννησιακή Γερουσία, μ’ όλας τα πολυμερίμνους και κατεπειγούσας ανάγκας της πατρίδος, έλαβε πατριωτικήν κηδεμονίαν δια την αγωγήν της νεολαίας, προθυμουμένη να συστήση σχολείον εις ταύτην την πόλιν ανάλογον της παρούσης περιστάσεως, δια του διορισμένου επί τούτου εφόρου Αρχιμανδρίτου κυρίου Γρηγορίου Δικαίου του και γερουσιαστού.
Προσκαλεί δε αξίους διδασκάλους δια να διδάξουν δια της Λαγκαστερίου μεθόδου κοινά γράμματα, Ελληνικά, μαθηματικά, και προς τούτοις την Ιταλικήν και Γαλλικήν διάλεκτον· προσκαλεί δε και την φιλομαθή νεολαίαν αφ’ όλην την Πελοπόννησον να συντρέξη δια να διδαχθή αμισθί, κηρήττουσα, ότι κάθε μαθητής δεν θα εξοδεύση άλλο τι, παρά δια τα βιβλία του, και δια την ζωωοτροφίαν του. Διατάττει δε τους γονείς να μη παραμελήσουν το ιερόν χρέος των, αλλά να φροντίσουν επιπόνως δια την παιδείαν των τέκνων των.
1822: τη 16η Μαρτίου Τριπολιτσά:
(Τ.Σ.) ασημάκης φωτήλας αντιπρόεδρος
Ο Πρωτοσύγκελλος Αμβρόσιος
Ο Γρηγορίου Δικαίου
Γεώργιος μπάρμπογλης
Αναγ: Ζαφυρόπουλος
χριστόδουλος άχολος
Ιωάννης Γ: Οικονομίδης:
Δημήτριος καλ(μαργιότης)
δημήτριος παπατζόνη
νικόλης τζανετου
Κωνσταντίνος δημητρίου
Δηονυσιός πα’’γιανόπλος
Κωνστ. Ζαφιρόπουλος
ηλίας Καράπαυλος
Παναγής: Καλογεράς.
αναγνώστης ζέρβας
αναγνόστης αναστασόπουλος
Βουλή των Ελλήνων (2002), Δαυίδ Αντωνίου (έρευνα- παρουσίαση), Η εκπαίδευση κατά την Ελληνική επανάσταση 1821-1827, τεκμηριωτικά κείμενα, τ. Α΄ (1821-1825), σ. 62-64
