Του Νίκου Τσούλια

      Πού να θέσουμε ένα τέτοιο ερώτημα˙ είναι ύβρις και μόνο να το σκεφτεί κανείς. Κι όμως θα αποτολμήσω να θέσω το ερώτημα ακόμα πιο προκλητικά. Αν δεν συνέβαινε η κρίση, θα νιώθαμε και ότι πορευόμαστε καλά ως πολίτες και ως πολιτεία, ως κοινωνία και ως λαός;

      Αναρωτηθήκαμε, ποια ήταν τα χαρακτηριστικά του πολιτισμού μας πριν βρεθούμε στην περιδίνηση της ιστορίας, για να μπορούμε να κατανοήσουμε τόσο τη σημερινή μας κατάσταση όσο και κυρίως την αναζήτηση του δρόμου εξόδου απ’ αυτή; Αλλά πώς να τεθούν ερωτήματα αυτογνωσίας, προσωπικής και συλλογικής, όταν η όλη ερμηνευτική μας ανάλυση οριοθετήθηκε στο δίπολο «ευθύνη του τότε κυβερνητικού κόμματος – βαρβαρότητα του διεθνούς καπιταλισμού»; Ακόμα και αν δεχτούμε ότι μοναδικοί παράγοντες της κρίσης ήταν αυτοί, πώς μπορούμε να δικαιολογηθούμε στον εαυτό μας για το ότι η Πορτογαλία, η Ιρλανδία και η Κύπρος είδαν το όλο ζήτημα πολύ διαφορετικά και πάντως αποτελεσματικά, ενώ εμείς πηγαίνουμε από μνημόνιο σε μνημόνιο;

      Και αν δεν δεχτούμε ότι υπάρχει σοβαρό πρόβλημα ορθοκρισίας και συνειδητοποίησης της κατάστασης, τα πράγματα είναι ακόμα πιο σκοτεινά. Γιατί είδα και απόρησα με μια σειρά ενστάσεων για επιμέρους παρακμιακά ζητήματα της κοινωνίας μας. Είδα την απορία για τη μαζική τηλεθέαση του Survivor και απόρησα με την απορία! Γιατί το γεγονός της τηλεοπτικής υποκουλτούρας μας είναι βασικό χαρακτηριστικό μας από τη δεκαετία του 1980 και δώθε και δεν προέκυψε τώρα. Μα αν πηγαίναμε μαζικά σε όπερες ή είμαστε έθνος αναγνωστών ή επισκεπτόμαστε έστω το 10% του πληθυσμού μας τους αρχαιολογικούς μας χώρους ή ακούγαμε στα σπίτια μας κλασική μουσική ή …, δεν θα είχαμε κρίση! Δεν θέλουμε να συνειδητοποιήσουμε ότι η κρίση μας είναι κρίση πολιτισμού και όχι κρίση οικονομίας, γιατί δεν έχουμε ερμηνεύσει τίποτα ορθολογικά και γι’ αυτό δεν έχουμε θέσει καν τις βάσεις για υπέρβαση της κρίσης.

      Οι περισσότερες σημερινές συλλογικές εκφράσεις μας είναι συμπτώματα βαθιάς πολιτισμικής κρίσης. Το φαινόμενο της πρωτοφανούς δημαγωγίας του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., τα φαινόμενα βίας και προπηλακισμών με τη νοοτροπία του Φαρ Ουέστ των δήθεν αγανακτισμένων και ηθικολόγων αριστερών και ακροδεξιών εναντίον όσων αυτοί κρίνουν ως ενόχους, η τρίτη σε δύναμη κοινοβουλευτική αντιστοίχηση μιας φασιστικής οργάνωσης της «Χρυσής Αυγής», οι αιματηρές εχθροπραξίες μεταξύ χουλιγκάνων του ποδοσφαίρου, τα τόσα και τόσα γεγονότα ρατσισμού, ο λαός που θέλει ένα παραμύθι ως άσκηση της πολιτικής, το …κίνημα αντίστασης κατά του διεθνούς καπιταλισμού με τη μορφή «δεν πληρώνω» (!), οι φτηνές και πρωτόγονες ηθικολογίες των ομάδων του κ. Τσίπρα και Καμμένου τι είναι όλα αυτά; Όλα Survivor και ακόμα χειρότερα είναι…

      Ποιες ήταν οι αξίες μας και ποια τα είδωλά μας πριν την κρίση – που ουσιαστικά ήταν και αυτή περίοδος κρίσης; Της πιο χυδαίας τηλεοπτικής έκφρασης πρόσωπα δεν ήταν τα πρότυπά μας; Δεν τα λατρέψαμε ως πολίτες και ως συλλογικότητες; Το χρήμα και μάλιστα το εύκολο και προσωπικό χρήμα δεν ήταν το μοναδικό όνειρό μας; Μιλούσαμε ποτέ για δημόσιο συμφέρον, για κοινό καλό, για αλληλεγγύη; Το διεθνές χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο δεν μας πλιατσικολόγησε στο Χρηματιστήριο, γιατί μας δελέασε με την εικόνα του τζόγου, του εύκολου πλουτισμού, της μιας και έξω λύτρωσής μας, του πιο φτηνού παραμυθιού; Οι τράπεζες δεν μας εξωθούσαν σαν αγέλες στην προσφυγή του εύκολου χρήματος βάζοντάς μας θηλιές επί θηλιών φοβερής τοκογλυφίας, και τελικά ο γενικός υπερδανεισμός μας δεν έγινε η μαύρη χοάνη που μας κατάπιε; Με τι διαπαιδαγωγούσαμε τα παιδιά μας με τα παιδαγωγικά προτάγματα του σχολείου, της Αντιγόνης και του Προμηθέα ή με τα αγοραία συνθήματα του καπιταλισμού για επιλογή επαγγέλματος με μοναδικό κριτήριο το πού υπάρχουν περισσότερα χρήματα;

      Το ερώτημα λοιπόν δεν μπορεί να τεθεί αλλά από την ακριβώς αντίθετη επιχειρηματολογία. Η κρίση υπήρχε πριν την κρίση, πριν την εκδήλωσή της. Η εκδήλωσή της είναι το απόλυτα ορατό αποτέλεσμα. Και πριν ήταν ορατή η κρίση, αλλά πώς να τη δούμε αφού περνάγαμε καλά; Τώρα αν το «περνάγαμε καλά» ήταν με δανεικά και με υπονόμευση του μέλλοντος που κάποτε θα ερχόταν, τι μας ένοιαζε;

      Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι άλλη. Η κρίση είναι η «φυσική κατάσταση» των πραγμάτων και είναι η Ιστορία που μετασχηματίζει τη Φύση και δημιουργεί τον πολιτισμό και την έννοια και το περιεχόμενο της προόδου. Είναι η εργασία και οι κοινωνικοί αγώνες του ανθρώπου που μεταμορφώνουν τη φυσική κατάσταση της κρίσης – με την έννοια της έλλειψης ενέργειας, τροφής κλπ – και διαμορφώνουν την κοινωνική εξέλιξη. Αν αυτό δεν γίνεται διαρκώς και συστηματικώς, μεθοδικά και αποτελεσματικά, τότε εμφανίζεται η κρίση ως επαναφορά της «φυσικής κατάστασης».

anthologio.wordpress.com

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.