Του Νίκου Τσούλια
Είσαι η παρέα μας χιλιάδες και χιλιάδες χρόνια και για τη Γη μας εκατομμύρια και εκατομμύρια χρόνια. Είσαι το «άστρο της νύχτας» – ακόμα και αν ξέρουμε ότι ξένο φως καθρεφτίζεις – και μαζί με το «άστρο της ημέρας», τον ήλιο, είσαστε μαζί μας στην ατέλειωτη μοναξιά μας, στη χαοτική απεραντοσύνη του Σύμπαντος. Είσαι η γειτονιά μας και η συντροφιά μας˙ μόνο εσένα μπορούμε να κοιτάμε «κατάματα» και να παρατηρούμε ξανά και ξανά και να ρεμβάζουμε μαζί με όλες τις φαντασιώσεις μας και τις ονειροπολήσεις μας. Τον ήλιο ποτέ δεν τολμούμε να τον αντικρίσουμε παρά μόνο όταν είναι αδύνατος κοντά στον ορίζοντα.
Ναι, μπορεί να σε περιμένουμε πώς και πώς τον Αύγουστο για την επιβλητική σου εμφάνιση, αλλά όλοι οι άνθρωποι που δεν ζουν στις μεγαλουπόλεις και όσοι δεν έχουν μεγαλώσει σε αστικές περιοχές σε αναζητούν κάθε βράδυ. «Απόψε έχει φεγγάρι», λένε ο ένας στον άλλον και αυτό σημαίνει πολλά.
Είτε είσαι γιομάτο και στρογγυλό, ολοφώτεινο και μεγαλοπρεπές στη θερινή ανατολή σου είτε μικρό και ταπεινό, ελλειψοειδές και δρεπανοειδές στη χάση σου είτε κατακόκκινο και πορτοκαλί όταν «κλέβεις» εικόνες από τον ήλιο της δύσης είτε χλωμό και κίτρινο όταν το φως σου τρεμοπαίζει στα βαθιά σκοτάδια εμείς σε λατρεύουμε. Όχι, δεν αποδιώχνεις τελείως το σκοτάδι αλλά όντας μαζί του δείχνεις ότι αρκεί ένα φως για να βλέπεις, αρκεί ένα φωτεινό σώμα «κάπου εκεί» που είσαι τώρα για να δίνει παρηγοριά και ελπίδα στον άνθρωπο του φόβου και της ανησυχίας.
Ξέρεις, όσοι έχουμε περπατήσει μικροί και μοναχοί μας σε δάση πυκνά και με το παιδικό μυαλό γεμάτο ιδέες και ιδέες σε είχαμε μέσα στην καρδιά μας. Όπου φώτιζες, τα βήματά μας ήταν στέρεα και η ανάσα μας είχε το ρυθμό της, όπου των δέντρων η φυλλωσιά σε έκρυβε τρέχαμε αλαφιασμένοι για να σκεπάζει το ποδοβολητό μας τον άγνωστο θόρυβο. Και είμαστε πάντα χαρούμενοι που μας ακολουθούσες, που έπαιζες με τα σύννεφα και που έτρεχες πιο πολύ όταν συναντούσες τα σύννεφα. Αποκομίζαμε εικόνες συμβολικές που μας τις δώριζες τόσο απλόχερα, εικόνες που μας συνοδεύουν σ’ όλη μας τη ζωή. Ποιος μπορεί να φανταστεί τη θερινή νύχτα χωρίς την τόσο γοητευτική και φωτεινή σου ουρανοπορεία;
Μη φεύγεις, γιατί έστω και αν απομακρύνεσαι λίγα εκατοστά κάθε χρόνο, μετά από εκατομμύρια χρόνια η Γη μας θα γυρίζει όλο και πιο αργά – αφού η έλξη σου σ’ αυτήν θα μειώνεται διαρκώς – και το μερόνυχτό μας θα μεγαλώσει πολύ˙ δεν θα είναι μόνο 24 ώρες και η ζωή μας θα αλλάξει δραματικά. Αλλά και οι παλίρροιες και οι πάγοι στους πόλους θα μεταβάλλουν τις επιρροές τους και το φούσκωμα των νερών των ωκεανών μας που είναι προς τη μεριά σου κάθε στιγμή θα μετριάζεται και ο γεωφυσικός χάρτης ξηράς και θάλασσας σ’ όλο τον πλανήτη μας θα αλλάξει ανατρεπτικά. Αλλά δεν είναι μόνο οι φυσικές μεταβολές. Ακόμα και κύκλος των χυμών της ζωής των φυτών θα τροποποιηθεί και οι συμπεριφορές των ζώων θα αλλάξουν τους ρυθμούς της βιολογικής εξέλιξής τους. Οι αγρότες μας δεν θα «βλέπουν τον καιρό» από τις εμφανίσεις σου και δεν θα ξέρουν πότε θα πρέπει να κόβουν τα δέντρα τους. Και το πιο σημαντικό, θα αλλάξει η αισθητική εικόνα που αποκομίζουμε και που ρίχνουμε στη φύση και ο συναισθηματικός μας κόσμος και η γενική ψυχολογία που θα διαμορφώνουμε δεν θα είναι πια ίδιας θεώρησης. Γιατί, πώς θα αντέχουμε τα βράδια μας να μην έχουν το δικό τους άστρο και εσύ να είσαι κάπου εκεί μακριά; Πώς θα νιώθουμε να μην έχουμε μια παρέα, που θα μας συντροφεύει στη γήινη μοναξιά μας;
Από τότε που πατήσαμε στην επιφάνειά σου εκείνον τον Ιούλιο του 1969, από τότε που είπαμε «ένα βήμα για τον άνθρωπο, ένα τεράστιο άλμα για την ανθρωπότητα» σε νιώσαμε πολύ κοντά μας. Και δεν αλλάξαμε τη ρομαντική μας διάθεση απέναντί σου. Σε έχουμε τραγουδήσει και σε τραγουδάμε σε κάθε βήμα της ιστορίας μας. Σε υμνούμε και σε λατρεύουμε όλοι μας και ο καθένας μας ξεχωριστά.
Αν φύγεις, η Γη θα είναι πλέον διαφορετική. Βέβαια μπορείς να ισχυριστείς ότι έτσι είναι οι νόμοι της φύσης και αυτοί κανονίζουν την κοσμολογική εξέλιξη. Μπορεί ακόμα να ισχυριστείς ότι οι μεταβολές θα είναι τόσο αργές και σταδιακές που δεν θα προκαλέσουν κανένα απότομο σοκ σε καμιά γενιά ανθρώπων ακόμα και σε καμιά συγκεκριμένη περίοδο της ιστορίας μας. Μπορεί ακόμα να ισχυριστείς ότι μέχρι τότε εμείς θα έχουμε κάνει διαστημικές αποικίες και το πιο πιθανό να έλθουμε και αρκετοί μαζί σου. Τέλος, μπορείς να ισχυριστείς ότι αυτό το μέλλον είναι πολύ μακρινό και καλό είναι να ανησυχούμε για το κοντινό μέλλον της ιστορίας, για το μέλλον που διαμορφώνουμε απόλυτα εμείς οι άνθρωποι, για το μέλλον που έχει φτώχεια και πείνα, πολέμους και βαρβαρότητα και να αφήσουμε τις μακρινές μεταφυσικές μας ανησυχίες για την ώρα τους…
Σωστά και δίκαια είναι όλα αυτά. Αλλά πώς μπορούμε να τιθασεύσουμε την ελευθερία της σκέψης μας όταν οι γνώσεις μας προ-οικονομούν όλο και πιο πολύ το μέλλον; Πώς μπορούμε να μην ανησυχούμε όταν φανταζόμαστε μια εικόνα του έστω πολύ μακρινού μέλλοντος που δεν θα έχει τη δική σου φωτεινή παρουσία στα σκοτάδια της νύχτας; Και αν αυτά τα σκοτάδια εγκατασταθούν και στην ψυχή μας, τότε τι γίνεται;
Τὸ φεγγαράκι
Φεγγαράκι φωτεινὸ
περπατεῖ στὸν οὐρανό.
Ἀνεβαίνει στὰ ψηλὰ
καὶ μᾶς βλέπει καὶ γελᾶ.Ἔλα κάτω, στρογγυλὸ
φεγγαράκι μου, καλό.
Ἔλα, μὴν ἀργῆς πολύ,
τὸ παιδὶ παρακαλεῖ.Από το Αναγνωστικό Α΄ Δημοτικού 1971 των Ι. Γιαννέλη, Γ. Σακκά
