stelexoi_ekpaideusisΤου Νίκου Τσούλια

 

      Οι συνθήκες φέτος ήταν ιδανικές τουλάχιστον γι’ αυτή την απόπειρα. Χαλάρωση του εξεταστικού συστήματος, κατάργηση της Τράπεζας θεμάτων και αύξηση (διπλασιασμός) των ωρών διδασκαλίας στη Βιολογία της Β΄ Λυκείου με την ίδια διδακτέα ύλη και το ίδιο βιβλίο όπως και πριν, όλα αυτά ήταν το πιο πρόσφορο έδαφος για μια δοκιμασία εναλλακτικής διδασκαλίας.

      Και ποια ήταν τα βασικά στοιχεία αυτής της διδασκαλίας; α) Αντί να δίνεται έμφαση στην απομνημόνευση ως βασικού στοιχείου μάθησης θα αναδεικνυόταν η κριτική σκέψη και ο “δημιουργικός λόγος”. β) Η ύλη του σχολικού βιβλίου δεν θα διδασκόταν με τον παραδοσιακό τρόπο (σελίδα – σελίδα, γραμμή – γραμμή) αλλά θα γινόταν εστίαση στο κεντρικά σημεία του εκάστοτε μαθήματος και οι λεπτομέρειες θα έμεναν …πίσω. γ) Θα γινόταν εκτεταμένη χρήση του «power point» με παράλληλες προβολές σχημάτων και παραστάσεων σχετικών με το μάθημα. δ) Θα απλωνόταν η διδασκαλία σε μεγαλύτερο μέρος από ό,τι παραδοσιακά σε γενικότερες επιστημονικές και κοινωνικές προεκτάσεις με παράλληλη ενίσχυση του παιδαγωγικού στερεώματος.

      Τελικά εφαρμόστηκε η όλη εναλλακτική διδασκαλία και προχώρησα σε αξιολόγηση εκ μέρους των μαθητών με βάση το φύλο της αξιολόγησης που μου κάνουν για τον τρόπο διδασκαλίας και εκπαιδευτικής λειτουργίας μου κάθε χρόνο. Η όλη αξιολόγηση έγινε πριν το τέλος της σχολικής χρονιάς και ίσως αυτό το σημείο να έπαιξε καθοριστικό ρόλο, γι’ αυτό και θα προχωρήσω σε μια ξεχωριστή και επί τούτου αξιολόγηση εκ μέρους των μαθητών σε επόμενη φάση.

      Ποια είναι τα συμπεράσματα; Η πρώτη και βασική διαπίστωση είναι ότι δεν βγήκε κάποιο ξεκάθαρο συμπέρασμα για την επιτυχία ή την αποτυχία της όλης απόπειρας. Εδώ βέβαια έχουν εισέλθει και «παρείσακτα στοιχεία» που δυσκολεύουν την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων, όπως η πιθανή μη καλή εφαρμογή εκ μέρους μου, η μη προετοιμασία των μαθητών για το όλο εγχείρημα κλπ. Δεύτερη διαπίστωση είναι η διαφοροποιημένη συμπεριφορά των μαθητών με βάση τη μαθησιακή τους δυνατότητα, όπως μπόρεσα να αποκρυπτογραφήσω (λόγω της προφανούς ανωνυμίας) από τις απαντήσεις που μού έδωσαν στα ερωτηματολόγια. Έτσι, οι άριστοι και οι πολύ καλοί μαθητές τη δέχτηκαν με ευχαρίστηση και θεώρησαν ότι άνοιξε νέα μονοπάτια στην όλη διαδικασία της γνώσης. Οι μαθητές της «μεσαίας βαθμολογίας» αντιμετώπισαν την όλη υπόθεση με άρνηση ή με δυσπιστία και ο λόγος είναι ότι ήθελαν κάθε φορά να μαθαίνουν από «εδώ μέχρι εκεί» και να εξετάζονται με τον ίδιο τρόπο. Κατάλαβα τελικά ότι τους ξεβόλευε το νέο σύστημα. Τέλος, οι λεγόμενοι «αδύνατοι μαθητές» δεν έδωσαν ένα σαφές στίγμα και μάλλον το αξιολόγησαν θετικά αλλά με μοναδικό κριτήριο το ότι η δική μου αξιολόγηση δεν ήταν η συνηθισμένη και μάλλον πιο χαλαρή.

      Έτσι, βρίσκομαι σε ταλάντευση στην ερμηνεία μου, για το πώς εξελίχτηκε η εναλλακτική διδασκαλία και είναι μια ταλάντευση που δεν σου αφήνει ξεκάθαρα μηνύματα ή εγκατάλειψης της εναλλακτικότητας ή συνέχισής της. Στη σχετική συζήτηση που έγινε μέσα σε κάποιες σχολικές αίθουσες διαπίστωσα την επιμονή αρκετών μαθητών να έχουν τον ασφαλή δρόμο της αποστήθισης, να μαθαίνουν τα τμήματα του βιβλίου απέξω και να μπορούν να τα «αφηγούνται».

      Εδώ τίθενται πολλά σχετικά ερωτήματα. Μπορεί κάτι το «εναλλακτικό» να γίνεται μόνο σε ένα μάθημα, όταν τα άλλα μαθήματα παραμένουν στον παλιό βηματισμό; Μπορεί να εφαρμοστεί μια εναλλακτική διδασκαλία αν δεν έχει αξιολογηθεί εκ των προτέρων για την εκπαιδευτική και επιστημονική αρτιότητά της; Μήπως ο όποιος νέος τρόπος διδασκαλίας οφείλει να έχει την συμφωνία των εκπαιδευόμενων, αφού πρώτα εξηγηθούν πλήρως οι επιδιωκόμενοι στόχοι; Όταν οι μαθητές θα κριθούν την επόμενη και κρίσιμη χρονιά της Γ΄ λυκείου στις Πανελλαδικές εξετάσεις με μοναδικό κριτήριο την απομνημόνευση, μήπως αυτό υπονομεύεται από το «εναλλακτικό διδακτικό σχήμα» της αμέσως προηγούμενης τάξης;

      Φυσικά τα ερωτήματα και οι προβληματισμοί έρχονται από πολλές πλευρές και τα ασφαλή συμπεράσματα είναι αβέβαια. Ωστόσο, αυτό που μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση είναι η φοβία των μαθητών απέναντι σε κάτι καινούργιο και το οποίο τουλάχιστον στόχευε στη μετατόπιση του βασικού εργαλείου μάθησης από την απομνημόνευση στην κριτική σκέψη. Ανεξάρτητα από το επισφαλές συμπέρασμά μου, πιστεύω ακράδαντα ότι αυτή η μονομέρεια του σχολικού συστήματος – σχεδόν σ’ όλη του την έκταση από τα πρώτα χρόνια της εκπαίδευσης μέχρι και τα τελευταία – με αποκλειστικό (ούτε καν κύριο…) άξονα την αποστήθιση δεν διαπαιδαγωγεί, δεν οδηγεί σε ουσιαστική μάθηση, δεν προάγει την έννοια της παιδείας, δεν ενισχύει την επιθυμία για διαρκή προσφυγή στη γνώση και δεν καλλιεργεί το έδαφος για να μαθαίνουμε τους μαθητές να σκέπτονται ορθολογικά και κριτικά, αυτόνομα και δημιουργικά.

Θα επανέλθω…

anthologio.wordpress.com

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.