Του Νίκου Τσούλια
Το διαδίκτυο ήλθε για να μείνει. Και όχι απλά και μόνο για να μείνει αλλά και για να δώσει το δικό του στίγμα στη μεταμοντέρνα εποχή. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι ενεργούν μέσω του διαδικτύου και όλο και περισσότερες ευρείες κοινωνικές λειτουργίες λαμβάνουν χώρα σ’ αυτό. Το διαδίκτυο είναι ο πιο μεγάλος ενιαίος δημόσιος χώρος που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα!
Το μεγάλο πρόβλημα στο διαδίκτυο είναι ο εθισμός, η απώλεια αίσθησης της πραγματικότητας και του χρόνου και της ζωής και η πρόσδεση στην εικονική πραγματικότητα. Ας δούμε μια σχετική αναφορά από τη Wikipedia. «Ο εθισμός στο Διαδίκτυο (internet addiction) μια σχετικά νέα μορφή εξάρτησης, προτάθηκε ως όρος πρώτη φορά από τον Goldberg (1995) και έγινε δημοφιλής με την καινοτόμο έρευνα της Young (1996), αναφέρεται στην «καταναγκαστική, υπερβολική χρήση του διαδικτύου και τον εκνευρισμό ή δυσθυμική συμπεριφορά που παρουσιάζεται κατά τη στέρησή της» (Mitchell, 2000). Ο εθισμός στο Διαδίκτυο αν και δεν έχει επισήμως αναγνωρισθεί ως κλινική οντότητα παρά μόνο σε Κίνα, Ν.Κορέα και Ταιβάν, αποτελεί μια κατάσταση, που προκαλεί σημαντική έκπτωση στην κοινωνική και επαγγελματική ή ακαδημαϊκή λειτουργικότητα του ατόμου.
Οι ειδικοί της ψυχικής υγείας όλο και συχνότερα καλούνται, να προσεγγίσουν θεραπευτικά άτομα με προβληματική χρήση του Διαδικτύου. Ήδη στην επόμενη έκδοση του διαγνωστικού εγχειριδίου της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, DSM-V, θα συμπεριληφθεί ως χρήζουσα περισσότερη έρευνα η οντότητα «Internet Use Gaming Disorder«, ένας όρος που δεν έχει χρησιμοποιηθεί σε έρευνες ως σήμερα. Συνηθέστερη ορολογία πέρα από τον εθισμό στο Διαδίκτυο (Internet Addiction Disorder – IAD) είναι επίσης οι «Pathological Internet Use» (Παθολογική χρήση του διαδικτύου)», «Problematic Internet Use» (Προβληματική χρήση του διαδικτύου), «Excessive Internet Use» (Υπερβολική χρήση του διαδικτύου) και «Compulsive Internet Use» (Καταναγκαστική χρήση του διαδικτύου) (Widyanto & Griffiths, 2006)».
Εδώ οφείλουμε να καλλιεργήσουμε την εξωστρέφεια του παιδιού από νωρίς. Να παίζει σε πραγματικό χώρο και όχι σε εικονικό, να βγαίνει έξω όπου υπάρχει η σχετική δυνατότητα ή και να τρέχουμε και εμείς να του βρίσκουμε χώρους αν δεν υπάρχουν. Να κάνει παρέες και να αναπτύσσει σχέσεις, να ασχοληθεί με τον αθλητισμό, με τη μουσική, με δραστηριότητες και πρωτοβουλίες. Το διαδίκτυο έχει και άλλους κινδύνους, σχεδόν όλους τους κινδύνους που υπάρχουν και έξω απ’ αυτό. Ούτως ή άλλως, μια κοινωνική κατασκευή είναι και το διαδίκτυο. Εδώ σημασία έχει να καλλιεργήσουμε στο παιδί από πολύ νωρίς την πίστη στον εαυτό του˙ να είναι ο εαυτός του, να μην ετεροκαθορίζεται, να μην είναι ευάλωτο σε κελεύσματα άγνωστων.
Το Υπουργείο Παιδείας, πολύ σωστά, έχει δημιουργήσει ειδικά σχέδια και προγράμματα και παρακινεί σχολεία, εκπαιδευτικούς και μαθητές να αποκτήσουν σχετικές δεξιότητες. Πολύ ορθά επισημαίνει κάποια βασικά ζητήματα. «Με δεδομένο ότι το σχολείο προσαρμόζεται σταδιακά στον ψηφιακό κόσμο, με ρυθμούς και τρόπους όμως που δεν συμβαδίζουν με τις μεταβολές που επιφέρει η τεχνολογία στη ζωή των ανηλίκων, ενώ οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί δυσκολεύονται να τους παράσχουν βοήθεια παραμένοντας στο περιθώριο της εικονικής ζωής των ανηλίκων, η ανάγκη μιας εκπαιδευτικής συμμαχίας ανάμεσα στην οικογένεια, το σχολείο, την κοινωνία και τους ενδιαφερόμενους φορείς, είναι επιτακτική παρά ποτέ, έτσι ώστε να διασφαλιστεί μια δυναμική ισορροπία μεταξύ του ψηφιακού κόσμου και των ανηλίκων· ενθαρρύνοντας τα παιδιά και τους νέους να αναπτύξουν ασφαλή και υπεύθυνη συμπεριφορά από πολύ νεαρή ηλικία είναι τελικά η καλύτερη άμυνα για τη διατήρησή τους σε ασφαλή σύνδεση. Η κοινωνική δικτύωση ενέχει μικρό κίνδυνο, αν οι χρήστες τηρούν ορισμένες βασικούς κανόνες ασφάλειας»[i].
Ο ψηφιακός κόσμος απαιτεί και ψηφιακή κουλτούρα. Και μια τέτοια κουλτούρα δεν οδηγεί, δεν μπορεί να οδηγεί σε λογικές απόρριψης του διαδικτύου, γιατί κάτι τέτοιο δεν είναι απλά και μόνο εκτός πραγματικότητας, αλλά γιατί είναι εις βάρος των συμφερόντων και του δημιουργικού μέλλοντος των παιδιών. Εκείνο που χρειάζεται είναι η ορθολογική χρήση του διαδικτύου και αυτή η χρήση μαθαίνεται και καλλιεργείται από τα πρώτα χρόνια του παιδιού. Σε κάθε περίπτωση, οι γονείς και το σχολείο έχουν υποχρέωση να ετοιμάσουν τη νέα γενιά για το νέο ψηφιακό κόσμο, για την εποχή του διαδικτύου και των νέων τεχνολογιών. Η γνώση για όλα τα ζητήματα του διαδικτύου είναι πλέον στοιχείο γενικής παιδείας και όχι συμπληρωματικό πεδίο της παραδοσιακής μαθησιακής ύλης της θεσμικής εκπαίδευσης. Όσο νωρίτερα το κατανοήσουμε, τόσο καλύτερα για το μέλλον των παιδιών.
Διαβάστε επίσης:
Πολιτική Ορθής Χρήσης στα σχολεία 2.0
Τα σχολεία χρειάζεται να επικεντρωθούν με μεγαλύτερη συνέπεια σε μια σειρά σημαντικών ενεργειών. Αυτές περιλαμβάνουν την ανάπτυξη ενός προγράμματος εκπαίδευσης για την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο. Το πρόγραμμα πρέπει να αντικατοπτρίζει την ηλικία και το στάδιο ανάπτυξης των μαθητών, παρέχοντάς τους κατάλληλη εκπαίδευση. Επίσης, να επιτρέπει στο σύνολο του προσωπικού του σχολείου να υποστηρίζει τους μαθητές αλλά και να βοηθά τις οικογένειες να διατηρούν τα παιδιά τους ασφαλή στο Διαδίκτυο.
Τα σχολεία έχουν την ευκαιρία να μετασχηματίσουν την εκπαίδευση και να βοηθήσουν τους μαθητές να βελτιώσουν τις δεξιότητές τους με τις ΤΠΕ. Όμως εξίσου σημαντικό είναι οι μαθητές να μάθουν πως να παραμένουν ασφαλείς όταν χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και ειδικά υπηρεσίες του Web 2.0, όπως τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Το κλείδωμα και η απαγόρευση προσέγγισης, ναι μεν περιορίζουν την έκθεση σε κίνδυνο, έχουν παύσει να αποτελούν όμως βιώσιμη προσέγγιση.
Σήμερα ενισχύεται η άποψη ότι το σύγχρονο σχολείο οφείλει να εκπαιδεύει τους αυριανούς πολίτες να είναι ασφαλείς στον ψηφιακό κόσμο και ότι η Ασφάλεια στο Διαδίκτυο είναι περισσότερο σχετική με τη συμπεριφορά παρά με την τεχνολογία.
Ενώ ο ενθουσιασμός των μαθητών για τη χρήση του Διαδικτύου είναι γενικά υψηλός, η κατανόηση των κινδύνων είναι συνήθως χαμηλή. Επομένως, τα σχολεία οφείλουν να επικεντρωθούν σε ένα μοντέλο ενδυνάμωσης της ασφαλούς πλοήγησης, οπλίζοντας τα παιδιά με τις δεξιότητες που χρειάζονται για να χρησιμοποιήσουν το Διαδίκτυο με ασφάλεια και υπευθυνότητα.
Παράλληλα, προωθείται η ασφαλής και υπεύθυνη συμπεριφορά στη χρήση των ΤΠΕ όχι μόνο στο σχολείο, αλλά και στο σπίτι και γενικότερα.
Το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο μέσω του παρόντος ενημερωτικού κόμβου ευελπιστεί να βοηθήσει τα σχολεία να διαχειριστούν σωστά το θέμα αυτό και τους μαθητές να κατανοήσουν πως να αντιμετωπίζουν τους νέους κινδύνους. Με δεδομένο ότι το σχολείο προσαρμόζεται σταδιακά στον ψηφιακό κόσμο, με ρυθμούς και τρόπους όμως που δεν συμβαδίζουν με τις μεταβολές που επιφέρει η τεχνολογία στη ζωή των ανηλίκων, ενώ οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί δυσκολεύονται να τους παράσχουν βοήθεια παραμένοντας στο περιθώριο της εικονικής ζωής των ανηλίκων, η ανάγκη μιας εκπαιδευτικής συμμαχίας ανάμεσα στην οικογένεια, το σχολείο, την κοινωνία και τους ενδιαφερόμενους φορείς, είναι επιτακτική παρά ποτέ, έτσι ώστε να διασφαλιστεί μια δυναμική ισορροπία μεταξύ του ψηφιακού κόσμου και των ανηλίκων·
Ενθαρρύνοντας τα παιδιά και τους νέους να αναπτύξουν ασφαλή και υπεύθυνη συμπεριφορά από πολύ νεαρή ηλικία είναι τελικά η καλύτερη άμυνα για τη διατήρησή τους σε ασφαλή σύνδεση. Η κοινωνική δικτύωση ενέχει μικρό κίνδυνο, αν οι χρήστες τηρούν ορισμένες βασικούς κανόνες ασφάλειας. Για παράδειγμα τον κανόνα Ασφάλεια Στο Διαδίκτυο:
Α νάγνωση και αποδοχή των όρων και των προϋποθέσεων χρήσης.
Σ εβασμός στα δικαιώματα αλλά και τα συναισθήματα των άλλων με προσεκτική σκέψη για τις μακροπρόθεσμες συνέπειες το τι αναρτούμε online.
Δ ιατήρηση της ιδιωτικότητας των προσωπικών πληροφοριών.
Τα σχολεία είναι σε ιδανική θέση για να βοηθήσουν τους μαθητές να αναπτύξουν θετική συμπεριφορά online από την παιδική ηλικία. Είναι σημαντικό να αναπτύξουν την ικανότητά τους να αξιολογούν ανεξάρτητα τους κινδύνους που συνδέονται με τις online δραστηριότητες. Αυτό τελικά θα συμβάλει στην προστασία των παιδιών και των νέων καθώς μεγαλώνουν και ωριμάζουν, ανεξάρτητα από το πώς η τεχνολογία και οι κίνδυνοι εξελίσσονται.
Κατεβάστε τον οδηγό για την Πολιτική Ορθής Χρήσης περί Ασφάλειας στο Διαδίκτυο (στα συνημμένα αρχεία) και υιοθετήστε την στο σχολείο σας.
Τελευταία άρθρα από τον/την Ασφάλεια στο Διαδίκτυο
- 5 απλά βήματα για το Διαδίκτυο και τα παιδιά σας
- Οδύσσεια στο Διαδίκτυο σε 5 επεισόδια
- Ασφάλεια στο Διαδίκτυο στα Αγγλικά
- Αντιμετώπιση κακόβουλου λογισμικού
- Διαδικτυακά τυχερά παιχνίδια
Σχετικά Άρθρα
- Οδύσσεια στο Διαδίκτυο σε 5 επεισόδια
- Ασφάλεια στο Διαδίκτυο στα Αγγλικά
- Θεματική Παρουσίαση cyberbullying
- Newsletters
- Έφηβοι και online φήμη
http://internet-safety.sch.gr/index.php/articles/teach/item/132-aup
Διαβάστε επίσης:
- Χρήση – Κατάχρηση Διαδικτύου
- Ασφάλεια στο Διαδίκτυο
- Για ένα ασφαλέστερο διαδίκτυο
- Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Διαταραχής Εθισμού στο Διαδίκτυο
http://www.google.com/goodtoknow/
http://www.private-lesson.gr/news/student/243-internet.html#.UUH7XzfLKuI
[i] http://internet-safety.sch.gr/index.php/articles/teach/item/132-aup
